تحلیل نقش عوامل انسانی در وقوع فرونشست با استفاده از تصاویر ماهواره ای و راداری (مطالعه موردی: شهر پیشوا)

هدف: فرونشست زمین مخاطره نامحسوسی است که بسیاری از شهرهای کشور از جمله شهر پیشوا را با چالش جدی مواجه کرده است. اهمیت موضوع فرونشست سبب شده تا در این پژوهش با استفاده از تصاویر راداری و روش سری زمانی SBAS، به ارزیابی میزان فرونشست در محدوده شهری و حاشیه شهری پیشوا در طی سال ­های ۲۰۲۰ تا ۲-۲۲ پرداخته شود.روش و داده: در این پژوهش به­ منظور دستیابی به اهداف موردنظر از تصاویر ماهواره لندست، تصاویر راداری سنتینل ۱، اطلاعات مربوط به چاه ­های پیزومتری منطقه و اطلاعات کتابخانه ­ای به­ عنوان داده­ های تحقیق استفاده شده است. روش کار به این صورت بوده است که ابتدا با استفاده از تصاویر ماهواره ­ای، روند تغییرات کاربری اراضی منطقه ارزیابی شده است و سپس بر مبنای اطلاعات موجود، وضعیت افت منابع آب زیرزمینی منطقه بررسی شده است. در ادامه با استفاده روش سری زمانی SBAS، نرخ فرونشست منطقه محاسبه شده است.یافته ها: نتایج حاصله از این پژوهش نشان داده است که منطقه مورد مطالعه در طی دوره زمانی ۲ ساله (۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲) بین ۱۰۷ تا ۴۱۱ میلی­ متر فرونشست داشته است که بر این اساس می ­توان گفت که ماکزیمم فرونشست سالانه منطقه بیش از ۲۰ سانتی­ متر است. نتایج ارزیابی تغییرات کاربری اراضی منطقه نشان داده است که در طی دوره زمانی ۳۰ ساله (۱۹۹۱ تا ۲۰۲۱)، کاربری نواحی انسان ­ساخت از ۲/۲ به ۶/۹ کیلومترمربع افزایش یافته است و همچنین سطح چاه­ های پیزومتری منطقه با افت سالانه بیش از ۱ متر مواجه شده ­اند.نتیجه گیری: با توجه به این که توسعه کاربری­ های انسان­ ساخت با افزایش فشار با سطح زمین همراه است و همچنین توسعه نواحی سکونتگاهی و صنعتی با افزایش استفاده از منابع آب زیرزمینی همراه است، بنابراین تغییرات کاربری­ های اراضی و افت منابع آب زیرزمینی در طی سال ­های اخیر، زمینه را برای وقوع فرونشست در منطقه فراهم آورده است.نوآوری، کاربرد نتایج: این تحقیق بر خلاف بسیاری از تحقیقات پیشین، علاوه بر برآورد نرخ فرونشست، به تحلیل عوامل موثر در وقوع فرونشست نیز پرداخته است. با توجه به دقت بالای روش مورد استفاده، از نتایج این تحقیق می­ توان جهت برنامه ­ریزی ­های مختلف عمرانی بهره گرفت.

کلیدواژه ها:

تغییرات کاربری اراضی ، فرونشست ، شهر پیشوا ، سنتینل ۱ ، SBAS