مدل مفهومی تاب آوری دینی بر اساس آموزه های اسلامی: نظریه داده بنیاد

تاب آوری، واکنش مقابله ای سازگارانه در برابر عوامل تنیدگی زا است که رهاورد آن افزایش سطح بهباشی در افراد است. پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل مفهومی تاب آوری دینی بر اساس آموزه های اسلامی طراحی شد. روش پژوهش حاضر، کیفی به شیوه نظریه داده بنیاد بود. منبع اصلی پژوهش، قرآن کریم و احادیث اسلامی بود. نمونه پژوهش، شامل گزاره های دینی توصیفی و تبیینی مرتبط با حوزه معنایی تاب آوری بود که به شکل هدفمند انتخاب شد. نمونه پژوهش به واسطه سه دسته ابزار، گردآوری شد: کتاب شامل قرآن کریم و کتاب های حدیثی معتبر؛ نرم افزار شامل نرم افزارهای جامع التفاسیر، جامع الاحادیث و کتابخانه جامع احادیث شیعه و اهل سنت؛ و وب گاه شامل پایگاه های معتبر علمی در حوزه تاب آوری. پس از استخراج داده های مرتبط با تاب آوری دینی از آموزه های اسلامی، در فرایند تحلیل داده ها از طریق کدگذاری، ۹۵۰ «کد باز»، ۵۳ «مفهوم»، ۲۰ «مقوله» و ۵ «بعد» استخراج و درنهایت، ابعاد پنج گانه در قالب ۱ الگو، صورت بندی شد. یافته های پژوهش نشان داد الگوی تاب آوری الگویی فرایندی است که بر پنج بعد؛ موقعیت های تاب آوری، عوامل زمینه ساز تاب آوری، مولفه های تاب آوری، راهکارهای تاب آوری و پیامدهای تاب آوری استوار است. اعتبار محتوای نتایج به دست آمده با معیارهای اعتمادپذیری، انتقال پذیری، تاییدپذیری و اتکاپذیری، بررسی و تایید شد. این یافته ها بستر مناسبی برای تدوین پرسش نامه و طراحی مداخله درمانی آن فراهم کرده است.

کلیدواژه ها:

تاب آوری ، تاب آوری دینی ، تاب آوری اسلامی ، آموزه های اسلامی ، مدل مفهومی ، نظریه داده بنیاد