واکاوی پیوند میان ضخامت جو با شمار روزهای برف پوشان در ایران

هدف از این پژوهش واکاوی ارتباط و پیوند میان تغییرات ضخامت جو با شمار روزهای برف ­پوشان در ایران است. برای این منظور داده های مقادیر ارتفاع ژئوپتانسیل ترازهای ۸۵۰، ۷۰۰، ۶۰۰ و ۵۰۰ هکتوپاسکال از پایگاه (ECMWF) به ­صورت روزانه و در تفکیک مکانی ۲۵/۰ × ۲۵/۰ درجه ی طول و عرض جغرافیایی برای بازه ی زمانی ۱۳۹۹-۱۳۷۹ دریافت گردید. مقادیر ضخامت جو متغیری است که نماینده ی دمای لایه ی هواست و هرچه مقادیر ضخامت جو کم تر باشد نشان دهنده ی این مسئله است که دمای لایه ی هوا نیز سردتر است و هرچه مقادیر ضخامت جو نیز بیشتر باشد دمای لایه ی هوا نیز گرم تر است. همچنین داده های پوشش برف سنجنده ی مودیس تررا و مودیس آکوا به­ صورت روزانه برای دوره ی زمانی ۱۳۹۹-۱۳۷۹ و در تفکیک مکانی۵۰۰ × ۵۰۰ متر از تارنمای ناسا برداشت شد. با توجه به عدم تفکیک مکانی یکسان داده های ضخامت جو و پوشش برف به کمک عملیات های برنامه نویسی و روش نزدیک ترین همسایه، تفکیک مکانی داده های پوشش برف به ۲۵/۰ × ۲۵/۰ درجه ی طول و عرض جغرافیایی تبدیل شد. یافته ها نشان می دهد بیشترین مقادیر ضریب همبستگی در فصل زمستان قابل مشاهده است، به ­گونه ای که در بخش های زیادی از ارتفاعات در ایران مقادیر ضریب همبستگی معنادار به کم تر از ۷/۰- نیز می رسد و گویای این مسئله است که هرچه مقادیر ضخامت جو کمتر باشد شمار روزهای برف پوشان نیز بیشتر خواهد بود. همچنین در فصول بهار و پاییز شمار یاخته هایی که دارای همبستگی معنادار هستند نسبت به فصل زمستان کمتر است که این مسئله به سبب کمتر بودن تعداد روزهای برف پوشان در مقایسه با فصل زمستان است. با توجه به افزایش مقادیر ضخامت جو طی سال های گذشته در نیم­کره ی شمالی و ایران که به نوعی بازتاب دهنده ی افزایش دما در لایه های جو است، این مسئله می تواند برای پایداری انباره های برفی به ­ویژه در ارتفاعات تهدیدی جدی به ­حساب آید.

کلیدواژه ها:

ضخامت جو ، روزهای برفپوشان ، ارتفاع ژئوپتانسیل ، سنجنده ی مودیس ، گرمایش جهانی