مکان یابی تغذیه مصنوعی آبخوان آبرفتی چرداول استان ایلام با روش پخش سیلاب

تعیین مناطق مناسب پخش سیلاب برای تغذیه مصنوعی آب های زیرزمینی اهمیت زیادی دارد. پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارش در مناطق خشک و نیمه خشک، علاوه بر ایجاد سیلاب های مخرب موجب هدر رفتن رواناب سطحی می شود. از این رو مهار آبهای سطحی و بهره برداری از آنها به منظور تغذیه آب زیرزمینی می تواند راهکار مناسبی برای جلوگیری از هدر رفت آبهای سطحی باشد. بنابراین یکی از اقدامات اساسی در این جهت، تعیین محل مناسب برای پخش سیلاب می باشد. در این تحقیق، حوضه آبخیز چرداول استان ایلام با مساحتی حدود ۴۵۶ کیلومتر مربع به لحاظ کمبود منابع آبهای سطحی و بهره برداری بیش از حد از منابع آبهای زیرزمینی انتخاب گردید. بنابراین اهداف اصلی این تحقیق عبارتند از: انتخاب محل مناسب برای پخش سیلاب و تغذیه مصنوعی آب های زیرزمینی، افزایش کیفیت آب در اثر حرکت جریان های متخلخل (با تنظیم درجه حرارت آب و همچنین پالایش آن)، جلوگیری از هجوم آب های شور و جلوگیری از پدیده نشست زمین در منطقه مورد مطالعه می باشد. پس از انتخاب شاخص های تاثیر گذار در مکان یابی عرصه های مناسب پخش سیلاب و تغذیه مصنوعی از قبیل شیب، کاربری اراضی، سنگ شناسی، بارندگی، شبکه آبراهه و ضخامت آبرفت، برای هر کدام از این شاخص ها در محیط GIS یک لایه اطلاعاتی تهیه گردید. سپس برای تلفیق این لایه ها از مدل منطق بولین (BLM) و از اپراتور AND به دلیل استخراج اشتراک مجموعه و همچنین حساسیت و دقت نسبتا بالایی که نسبت به اپراتور OR دارد، استفاده گردید. در نهایت مکان مناسب برای پخش سیلاب و تغذیه سفره آب زیرزمینی به صورت سه پهنه در شمال روستای جانجان، دشت زنجیره و جنوب روستای موشکان و با مساحتی حدود ۳۰۹۵ هکتار انتخاب گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که مناسب ترین عرصه ها برای پخش سیلاب و تغذیه مصنوعی منطبق بر شیب های کمتر از ۶ درصد (۷ / ۷۵ درصد)، رسوبات نفوذپذیر (۷ / ۷۱ درصد)، شیب های کمتر از ۶ درصد (۷ / ۷۵ درصد)، ضخامت آبرفت بالا (۲ / ۶۴ درصد)، فاصله کمتر از ۵۰ متری از شبکه زهکشی (۵۳ درصد)، کاربری با قابلیت بالای انتقال (۳ / ۴۸ درصد) و مناطق با بارندگی بیش از ۵۵۰ میلی متر (۷ / ۳۰) می باشد. بنابراین با توجه به وقوع خشکسالی های اخیر، وجود سیلاب های شدید در فصل بهار و بهره برداری های بی رویه از منابع آب های زیرزمینی اجرای این پروژه در سطح منطقه ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژه ها:

پخش سیلاب ، تغذیه مصنوعی ، مدل منطق بولین ، چرداول ، GIS