زمین شیمی عناصر نادر خاکی سامانه دگرسانی آرژیلیک منطقه آستامال، شمال غرب ورزقان، استان آذربایجانشرقی ، شمال غرب ایران

منطقه آستامال در ۷۰ کیلومتری شمال غرب شهرستان ورزقان، استان آذربایجان شرقی ، شمال غرب ایران واقع می باشد. در این منطقه ، عملکرد فرآیندهای گرمابی بر روی سنگ های کوارتز مونزدیوریت الیگوسن با تشکیل و توسعه یک سامانه دگرسانی آرژیلیک به نسبت گسترده همراه شده است . مطالعات کانی شناسی نشان می دهند که کوارتز، کائولینیت ، ایلیت ، جاروسیت ، هماتیت ، گوتیت و کلریت مهمترین کانی های تشکیل دهنده این سامانه دگرسانی هستند. الگوی توزیع REE نورمالیزه شده به کندریت تفریق و غنی شدگی قوی LREE نسبت به HREE و رخداد آنومالی منفی قوی Eu را در طی آرژیلیکی شدن نمایش می دهند. محاسبات تغییرات جرم با فرض Al به عنوان یک عنصر شاخص کم تحرک نشان می دهند که لانتانیدهایی نظیر Pr، Nd، Sm، Gd، Ho، Er و Lu در طی توسعه سامانه دگرسانی آرژیلیک از سیستم به طور بخشی شسته شده و در عوض، La، Ce، Tb، Dy، Tm، Yb و Lu با دو فرآیند شستشو- تثبیت همراه شدهاند. مقادیر آنومالی های Eu و Ce در این سامانه دگرسانی به ترتیب در بازه ۲۴/۰- ۳۴/۰ و ۹۵/۰۳-۰/۱ متغیر است . مقادیر (La/Yb)N و (LREE/HREE)N نیز به ترتیب دامنه تغییراتی از ۵۵/۴ تا ۳۹/۹ و ۲۰/۴ تا ۵۳/۵ را نشان می دهند. تلفیق نتایج حاصل از مشاهدات صحرایی ، بررسی های کانی شناسی و مطالعات ژئوشیمیایی آشکار می کنند که تغییرات در شیمی محلولهای مسئول دگرسانی ، همپوشی فرآیندهای سوپرژن بر روی فرآیندهای هیپوژن، حضور کانی های مقاوم در برابر دگرسانی و ناهمگنی سنگ اولیه از مهمترین عوامل کنترل کننده توزیع و تحرک لانتانیدها در طی توسعه و تکامل سامانه دگرسانی آرژیلیک در منطقه آستامال بودهاند.

کلیدواژه ها:

ژئوشیمی ، عناصر نادر خاکی ، سامانه دگرسانی آرژیلیک ، آستامال ، ورزقان.