نهشته های بوکسیت کارستی ایران: ملاحظاتی بر توزیع فراوانی عناصر بحرانی

نهشته های بوکسیتی ایران در فروافتادگی های کارستی کربناتهای مزوزوئیک در اقیانوس پالئوتتیس در طی زمان پرمین میانی - بالایی تا کرتاسه فوقانی نهشته شدهاند. آنها بخشی از کمربند بوکسیتی کارستی ایران- هیمالیا و از نظر ژنتیکی شبیه به بوکسیت های مدیترانه ای می باشند. آنها در چهار زون ساختاری، (۱) شمال غرب ایران، (۲) رشته کوههای البرز، (۳) کمربند زاگرس چین خورده و (۴) فلات ایران مرکزی گسترش یافته اند. مقدار متوسط وانادیوم و کبالت در بوکسیت های شمال غرب و البرز بیش از مقدار متوسط این عناصر در بوکسیت های زاگرس است . توزیع فراوانی این فلزات بحرانی در نهشته های بوکسیتی احتمالا_ توسط کانی های هماتیت و یا گوتیت کنترل گردیده است . هم چنین مقدار متوسط نیوبیوم و تانتالیوم در بوکسیت های شمال غرب و البرز بیش از مقدار متوسط این عناصر در بوکسیت های زاگرس است . توزیع فراوانی این عناصر بحرانی در نهشته های بوکسیتی احتمالا_ توسط کانی های آناتاز و روتیل کنترل گردیده است . در مقابل ، مقدار متوسط آلومینیوم، گالیوم و عناصر نادر خاکی در بوکسیت های زاگرس بیش از مقدار متوسط این عناصر در بوکسیت های شمال غرب و البرز است . توزیع فراوانی گالیوم در نهشته های بوکسیتی توسط کانی های دیاسپور و یا بوهمیت کنترل گردیده است . مقدار متوسط زیرکونیوم در بوکسیت های شمال غرب، البرز و زاگرستقریبا یکسان بوده و توزیع فراوانی این عنصر در نهشته های بوکسیتی توسط کانی زیرکن کنترل گردیده است . لایه های غنی از هماتیت و یا گوتیت ، آناتاز و روتیل در نهشته های بوکسیت شمال غرب و البرز به ترتیب ارزش کاوش بیشتر برای وانادیوم، کبالت ، نیوبیوم و تانتالیوم و لایه های غنی از دیاسپور و یا بوهمیت در نهشته های بوکسیت زاگرس ارزش کاوش برای گالیوم را دارند.

کلیدواژه ها:

نهشته های بوکسیت کارستی ایران ، زمین شیمی ، فلزات بحرانی ، شمال غرب ، البرز ، زاگرس