حمایت از حق آموزش کودکان محروم و مهاجر

حق بر آموزش یکی از حقوق اصلی و بنیادی بشر است (ماده ۲۶ اعلامیه حقوق بشر، ماده ۳ میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و ماده ۱۸ میثاق حقوق مدنی سیاسی) که بر اساس آن همه انسان ها اعم از کودکان و بزرگسالان حق دارند از یادگیری و آموزشی بهره مند شوند که موجب شکوفایی شخصیت و توانمندسازی آنان در جهت رشد و توسعه علمی، فرهنگی، اجتماعی شده و در پرتو آن تقویت و ارتقای احترام به حقوق بشر، مشارکت موثر، صلح، برابری و دوستی فراهم گردد.حق آموزش کودکان (که موارد ۲۸ و ۲۹ کنوانسیون حقوق کودک مورد تاکید قرار گرفته) به لحاظ ضرورت ها، نگرانی ها و حساسیت ها از اهمیت زیادی برخوردار است، این ضررورت و اهمیت در مورد کودکان در معرض خطر از جمله کودکان محروم، مهاجر و پناهنده بسیار بیشتر است؛ چه این که حق بر آموزش کودک بر مبنای کرامت بشری، شامل مجموعه زیادی از معارف، یادگیری ها و مهارت آموزی می شود و تحقق آن ها برای چنین کودکانی با وجود الزامات بین المللی و اقدامات موسسات حامی حقوق کودک همچون یونیسف، با کم توجهی و نگرانی های فراوان همراه است.از منظر شریعت اسلامی، تحصیل علم و فراگرفتن معارف لازم و مهارت های سودمند حقی مسلم و عاری از تبعیض برای تمامی کودکان است. البته در وهله نخست وظیفه تامین این حق اساسی بر عهده والدین است (حق الوالد الولد ان یعلمه الکتابه) اما به موازات آن حکومت اسلامی وظیفه نظارت و حمایت لازم را در این باره دارد، به ویژه اگر خانواده در تامین این حق و فراهم کردن امکانات و ملزومات آموزشی قصور کرده یا ناتوان باشد. اما اگر دولت نیز کوتاهی کرده یا نتواند در این باره به شایستگی اقدام کند، به موجب مبانی و قواعد مسلم (تعاون، ارشاد جاهل، تکافل اجتماعی) این وظیفه بر عهده جامعه اسلامی و عدول مومنین و نخبگان توانمند است که در خصوص کودکان محروم از آموزش و تحصیل، حمایت های لازم را فراهم آورده و کاستی ها را جبران نمایند (ویزکیهم ویعلمهم الکتاب والحکمه). بدین سان سیاست ها و تدابیر شریعت اسلامی در خصوص کودکان محروم و مهاجر به گونه ای است که هیچ گاه حق آموزش آنان مورد کوتاهی و تضییع قرار نگیرد. این نوشتار پس تحلیل مبانی اسلامی و تبیین این آموزه ها، در ادامه به راهکارهای مناسب در تامین حق آموزش این دسته از کودکان می پردازد.

کلیدواژه ها:

کودک محروم ، کودک مهاجر ، حمایت از کودکان ، حکومتاسلامی