پتروژنز توده گرانیتوئید و زاهدان با نگرشی ویژه بر نقش اختلاط ماگمایی

توده گرانیتوئیدی زاهدان (با وسعت تقریبی 750 کیلومتر مربع) بخشی از نوار گرانیتوئید ی زاهدان - سراوان می‌باشد و در جنوب شهر زاهدان واقع شده است. این بود تنوعی از سنگ‌های گرانیتی، گرانودیوریتی ، دیوریتی ، کوارتز دیوریتی و آنکلاو های میکروگرانولار مافیک را شامل می‌شود. آنکلاو های میکروگرانولار مافیک و لهجه‌های مافیک عمدتاً از هورنیلند، بیوتیت ، پلاژیوکلاز ، اسفن ، آپاتیت، مگنتیت و بندرت ارتوکلاز پرتیتی تشکیل شده‌اند دارای ترکیب دیوریتی و کوارتز دیوریتی هستند و از گسیختگی مایک ماها این با ترکیب دیوریتی - کوارتز دیوریتی حاصل شده‌اند. این توده گرانیتوئید که به همراه سنگ‌های میزبان هشت توسط تعداد زیادی دایک آندزیتی - داسیتی قطع گردیده است. بود گرانیتوئید یه زاهدان باستن میانگین 32٬000٬000 سال ( کمپ و گریفیس ، 1٬982) دارای تاریخچه تشکیل بسیار پیچیده‌ای است و طیف وسیعی از شواهد ذوب بخشی سنگ‌های دگرگونی میزبان، اختلاط ماگمایی و متاسوماتیسم پتاسیک را نشان می‌دهد. این توده گرانیتوئیدی از نوع ساب آلکالن، کالکو آلکالن ، متالومین تا اندکی پرآلومین می‌باشد و به گرانیتوئید های نوع I و همچنین نوع HSS طلاق دارد. توده مورد نظر از نوع گرانیتوئید های قوس قاره‌ای و هم‌زمان با برخورد و همچنین جزء گرانیتوئید های کوهزایی به حساب می‌آید . بر اساس داده‌های حاصل از آنالیز میکروبروب آمفیبولی ها و استفاده از مدل پیشنهادی اشمیت 1٬990 عمق جایگزینی توده گرانیتوئید ی زاهدان حدود نه کیلومتری از سطح زمین می‌باشد. بود گرانیتوئید یه زاهدان حاصل فرو رانش ورقه اقیانوسیه سیستان به زیر ورقه قاره بلوک افغان است . سنگ‌های گرانیتوئید دید و در برخی نقاط بخشی از سنگ‌های میزبان آن‌ها ، دگرسانی پروپیلیتی ، آرژیلیتی و سیلیسی گسترده‌ای را متهمل گردیده‌اند. همراه فرایندهای دگرسانی گرمایی شواهدی از کانه زایی استیبنیت ، اورپیمنت ، مالاکیت ، طلا، گوتیت ، پیرولوزیت و ....مشاهده می‌شود.