تامل در حافظه: نحوه تعامل ما با تصاویر تاریخی

پرسش این است که: چه نسبتی بین هنر و آفرینش های هنری و تاریخ وجود دارد؟ به عبارت دیگر آیا می توان هنر و آفرینش هنری را امری تاریخی دانست؟ بی گمان بخشی از تاریخ مدون، تاریخ هنر است و امروزه کتاب های متعدد و بعضا مهم و مشهوری در زمینه ی تاریخ هنر نگاشته شده است و هنر و کارهای هنری در سیر تاریخی آن، از دورترین زمان ها تاکنون و طی دوران های مختلف تاریخی (و حتی پیش از تاریخ) مورد مطالعه قرار گرفته و می گیرند. ما امروزه از هنر مردمان سومر و اکد و بین النهرین و مصر و هند و یونان و ایران و... سخن می گوییم و هریک را با ویژگی هایی از دیگری متمایز می سازیم. و حتی در تمدنی واحد نیز سیر تحول و تغییر در کارهای هنری و سبک ها و انواع آن را مشاهده می کنیم. به این معنا، هنر واجد سیری تاریخی است و در بستر زمان دچار تحول و تغییر می شود. این ویژگی البته منحصر به هنر نیست و بلکه در هرآنچه به انسان مربوط می گردد، از قبیل علم و نهادهای اجتماعی (مانند دولت، خانواده و...) وضعیت از همین قرار است. پس تحول در سبک و صورت و نوع و معنا و محتوای کارهای هنری در طول تاریخ اجمالا امری مشهود و بدیهی و غیرقابل انکار است. اما پرسش مطرح این است که هنر و کارهای هنری چه نسبتی با تاریخ دارند؟ آیا تحول و تغییر تاریخی آن ها مولود ضرورتی از پیش تعیین شده و به اصطلاح «موجبیت تاریخی» است یا این تغییر و تحولات براساس صدفه و اتفاق صورت پذیرفته و یا آنکه تابع ذوق و سلیقه ی هنرمندان و سازندگان آثار هنری است؟ پاسخ به این پرسش مستلزم طرح مبانی هنر و تاریخ و نسبت هریک از این دو با نحوه ی هستی آدمی است.

کلیدواژه ها:

هنر ، تاریخ هنر ، تصاویر تاریخی