مدلی برای سنجش توانمندی مدیران با تاکید بر سازه های حسابداری

هدف: از آنجایی که مدیران مرکز ثقل نظریه های ریشه داری همچون نظریه نمایندگی، مباشرت و قراردادها محسوب می شوند، مفهوم اثرگذاری و اندازه گیری توانمندی مدیران، همواره در کانون توجه ویژه پژوهشگران قرار گرفته است. دیدگاه غالب طی سال های اخیر، تاکید دارد که توانمندی مدیران، خود را در عملکرد شرکت نمایان می سازد؛ بنابراین اندازه گیری توانمندی مدیران، به تفکیک عملکرد مدیر از عملکرد شرکت بستگی دارد و هر اندازه که سهم مدیر از عملکرد شرکت بیشتر باشد، توانمندتر شناخته می شود. پژوهش حاضر درصدد طراحی و اجرای مدلی برای اندازه گیری این مفهوم، بر اساس سازه های حسابداری با توجه به شرایط ویژه کشور برآمده است.روش: به منظور طراحی مدل سنجش توانمندی مدیران، از روش های بررسی نظام مند ادبیات پژوهش، تحلیل تفسیری مصاحبه با خبرگان و روش توصیفی استفاده شده است. در روش پژوهش مرور نظام مند، از مطالعات و مقالات داخلی و خارجی و منابع و پایگاه های اطلاعاتی معتبر، براساس واژگان کلیدی مرتبط استفاده شده است. برای اجرای روش پژوهش تحلیل تفسیری، مصاحبه با خبرگان، مشتمل بر گروه های مدیران اجرایی، مدیران مالی، حسابرسان مستقل و داخلی و دانشگاهیان، به روش نمونه گیری هدفمند انجام شده است. به منظور اجرا و اعتبارسنجی مدل، از اطلاعات شرکت های حاضر در بازارهای بورس و فرابورس ایران، به عنوان جامعه آماری استفاده شده است که با در نظر گرفتن محدودیت ها، تعداد ۱۵۸ شرکت، در قالب ۱۲ صنعت، طی بازه زمانی ۱۳۹۱ تا ۱۴۰۰ انتخاب شده است. به منظور ارزیابی اعتبار پژوهش، بررسی چندجانبه لحاظ شده و از ابعاد روش، داده ها و پژوهشگر، رویکردهای متفاوت اجرا شده است.یافته ها: براساس یافته های پژوهش، شاخص های عملکرد (متغیر وابسته) در سه حوزه عملیاتی، تامین مالی و تقسیم سود است. این شاخص ها، جنبه های متفاوت عملکرد یک شرکت را متناسب با فرایند تصمیم گیری مدیران و واقعیت های موجود در شرکت ها ارائه می دهند. متغیرهای اندازه شرکت، سن شرکت، درصد سهام داران نهادی فعال، فروش صادراتی و معاملات با اشخاص وابسته، به عنوان متغیرهای اثرگذار بر عملکرد در سطح هر شرکت (ویژگی های ذاتی هر شرکت متغیر مستقل) تعیین شد. در نظر گرفتن شرایط محیطی و شاخص های عملکرد، در تعیین این متغیرها حائز اهمیت است. با اجرای مدل رگرسیون توبیت، باقی مانده مدل به عنوان توانمندی مدیران شناخته می شود و به نوعی سهم مدیر از عملکرد شرکت اندازه گیری شده است. به منظور اعتبارسنجی، مدل طراحی شده با مدل دمرجیان و همکاران (۲۰۱۲) که بر اساس پیشینه پژوهش پرکاربردترین مدل است، از لحاظ آماره لگاریتم درست نمایی و معیارهای اطلاعاتی، از جمله معیار آکائیک، شوآرز و حنان کوئین، در سطح کلیه مشاهدات و هر صنعت مقایسه و مشخص شد که مدل طراحی شده از برازش مناسب تری برخوردار است.نتیجه گیری: به طور کلی با توجه به ترکیب شاخص های عملکرد سه گانه عملیاتی، تامین مالی و تقسیم سود و لحاظ کردن تاثیر ساختار سهام داری و معاملات با اشخاص وابسته در مدل، سنجش توانمندی مدیران، به گونه ای مناسب تر اندازه گیری شده است و نتایج آن می تواند مبنایی برای انتخاب مدیران و تعیین روش های پرداخت به آن ها باشد.

کلیدواژه ها:

توانمندی مدیران ، عملکرد شرکت ، اثرگذاری مدیران