به‎کارگیری مدل اندوختگاه زیست‎کره به منظور طرح‎ریزی حفاظت سرزمین و ترویج استفاده‎های مردمی پایدار (منطقه موردمطالعه: دهستان دنا)

پهنه‎بندی مناطق تحت حفاظت با کاهش تعارض میان حفاظت و استفاده‎های مردمی، بر پایداری این مناطق می‎افزاید. در اجرای مدل اندوختگاه‎ زیست‎کره، به عنوان اهرم کلیدی ترویج توسعه پایدار، پهنه گذار مورد بی‎توجهی قرار گرفته است، هدف این پژوهش، پهنه‎بندی دهستان دنا بر اساس تحلیل فضایی تغییرات انسجام ساختاری سیمای سرزمین و مردم‎نگاری ارزش‎های مکان از دیدگاه جوامع محلی است. به همین منظور، انطباق با زیستگاه، انطباق با ارزش حفاظتی، فاصله از پهنه استفاده مردمی و تغییرات انسجام ساختاری سیمای سرزمین، نقشه‎سازی، طبقه‎بندی و روی‎هم‎گذاری شده ‎است. با مقایسه واحدهای به دست آمده با مدل حرفی منطقی، تخصیص پهنه‎ها صورت گرفته است. بر اساس یافته‎ها، طی حدود سی سال، تغییرات فضایی انسجام ساختاری سیمای سرزمین قابل توجه بوده است. در ارتفاع‎های بالاتر، ساختار سیمای سرزمین، نسبتا بدون تغییر باقی مانده است، اما در ارتفاع‎های پایین و میانی، روند تخریبی داشته است. بیشترین کاهش انسجام ساختاری در اطراف سکونتگاه‎ها، رودخانه‎ها و بزرگراه رخ داده است. مناطق با ارزش حفاظتی، به پهنه هسته تخصیص داده شده است. در پهنه سپر، حفظ ارتباط میان لکه‎ای اصیل بزرگ درون هسته و لکه‎های پیرامون موردنظر است. استفاده‎های مردمی، خارج از هسته حفاظتی و تا جای ممکن خارج از پهنه سپر در نظر گرفته شده است. مناطق وسیعی از دهستان دنا به عنوان پهنه استفاده‎های مردمی شناسایی شده که انطباق‎ بالایی با پهنه گذار دارد. در این پهنه، آموزش و توانمندسازی جوامع محلی باتکیه بر معیشت‎های جایگزین و سپردن بخشی از نظارت بر حفاظت به آن‎ها لازم است. بر اساس مقایسه دو پهنه‎بندی قدیمی و پیشنهادی، رویکرد جدید در کنار تخصیص مناطقی وسیع‎تر به حفاظت، با تخصیص پهنه استفاده‎های مردمی، بستر ایجاد یک منطقه حفاظت شده مردمی بومی است.

کلیدواژه ها:

پهنه‎بندی ، انسجام ساختاری سیمای سرزمین ، مردم‎نگاری ، ارزش مکان ، جوامع محلی ، پهنه گذار