تغییرات صفات زراعی گندم های آزادشده فلات ایران طی نیم قرن گذشته

هدف: هدف از انجام این آزمایش مطالعه­ روند تغییرات عملکرد و صفات مرتبط با آن در گندم های آزادشده در ایران طی سال­های ۱۳۴۷ تا ۱۳۹۵بود.روش پژوهش: این آزمایش با ۱۶رقم در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مجتمع آموزش عالی شیروان در خراسان شمالی طی سال­های زراعی ۹۸-۱۳۹۷ و ۹۹-۱۳۹۸ اجرا شد.یافته ها: نتایج نشان داد که ارقام آزادشده، اختلاف معنی داری از نظر تعداد دانه در سنبله، ارتفاع بوته، طول سنبله، عملکرد بیولوژیک و درصد گلوتن ندارند، اما عملکرد دانه، شاخص برداشت، وزن هزار دانه و درصد پروتئین، به ترتیب ۸۴/۶۱، ۵۴/۶۳، ۳۷/۶۲ و ۴/۱۴ درصد طی ۴۸ سال گذشته بهبود یافته اند. هم چنین اصلاح گندم به سمت تک پنجه ای شدن پیش رفته است.  تجزیه های چندمتغیره نشان داد که ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک، تعداد پنجه بارور در مترمربع و شاخص برداشت بیش از ۹۶ درصد تغییرات عملکرد را توجیه می کنند و صفت شاخص برداشت و تعداد پنجه بارور به ترتیب به عنوان مهم ترین صفات موثر در افزایش و کاهش عملکرد دانه در گندم های ایرانی هستند.نتیجه گیری: با توجه به نتایج تجزیه علیت می توان نتیجه گرفت که انتخاب برای عملکرد دانه، براساس سایر صفات و بدون در نظر گرفتن روابط بین آن ها، ممکن است نتایج دقیقی ارائه ندهد و لازم است در برنامه های به نژادی، برای افزایش کارایی انتخاب از نقش روابط بین صفات درک صحیحی به دست آید.

کلیدواژه ها:

ارتفاع بوته ، پنجه بارور ، شاخص برداشت ، عملکرد بیولوژیک ، عملکرد دانه