واکاوی اثر پرداخت یارانه های نقدی بر مصرف خانوار؛ مطالعه موردی: سیاست هدفمندی یارانه ها

در بند ۴ سیاست های اقتصاد مقاومتی بر موضوع هدفمندسازی یارانه ها تاکید شده که گامی موثر در راستای گسترش عدالت اجتماعی است. اهمیت این موضوع با تاکید دوباره رهبر معظم انقلاب اسلامی در قالب ابلاغ سیاست های کلی رفاه و تامین اجتماعی در بهار سال ۱۴۰۱ دوچندان شد. طرح هدفمندسازی یارانه ها به منظور جایگزینی تمام یارانه های انرژی با پول نقد و به نفع مصرف کننده طراحی شد. در پی اجرای طرح، انتظار می رفت بهینه سازی و کاهش مصرف انرژی صورت پذیرد و از محل کسب درآمدهای ناشی از افزایش قیمت ها، امکان توزیع عادلانه تر یارانه ها نیز فراهم شود. در این راستا، در پژوهش پیش رو سعی شده تا با ارائه تصویری کلان از ابعاد حمایت های صورت گرفته در اقتصاد ایران مشخصا به تاثیر پرداخت های انتقالی بر خانوار و تجزیه وتحلیل تغییرات مصرف کالاهای اساسی آن ها در پی اجرای طرح پرداخته شود. یافته های پژوهش حاکی از اثر مثبت و شایان توجه پرداخت های نقدی بر مصرف کالاهای اساسی است. جایگزینی یارانه انرژی با انتقالات نقدی نه تنها مضرات متعدد ناشی از یارانه های انرژی را کاهش داد، بلکه مصرف مواد غذایی و تغذیه فقرا را نیز بهبود بخشید. بااین حال، تورم مزمن و عدم اتخاذ سیاست های حمایتی مشابه، منجر به کاهش ارزش حمایت ها در بلندمدت شد؛ به طوری که در سالیان اخیر متوسط یارانه تنها ۳ درصد از متوسط درآمد خانوار را شامل می شود.

کلیدواژه ها:

هدفمندسازی یارانه ها ، اقتصاد مقاومتی ، پرداخت های انتقالی ، یارانه پنهان ، ارز ترجیحی