حرکت استمراری نفس

صدرالمتالهین حرکت جوهری را در طبیعت مادی به اثبات رسانید. در فلسفه او، نفس نیز از موارد متحرک به شمار می رود. با توجه به انکار حرکت در مجردات از سوی مشهور فلاسفه (از جمله ملاصدرا)، بین تجرد و تحرک نفس تنافی پنداشته شده است. بنابراین چیستی و چگونگی حرکت، به ویژه تصویر آن در نفس مورد اختلاف واقع شده است. در این مقاله پس از تشریح معنای حرکت و چیستی حرکت جوهری، با بررسی راه حل های متعدد حکما در جمع میان تجرد و حرکت در نفس به نقد همه آنها پرداخته ایم و پس از اثبات امکان تجمیع تجرد و حرکت در نفس، چگونگی تحقق آن در نفس را مورد بازبینی قرار داده ایم. نهایتا پنج نوع حرکت برای نفس در کلام حکما و در تاریخ علم النفس فلسفی یافته و آنها را نقد کرده ایم. نفس مجرد است، اما حرکت جوهری در آن نیز امکان پذیر است. این حرکت به نحو استمراری محقق می شود.

کلیدواژه ها:

نفس ، حرکت امتدادی ، حرکت اشتدادی ، حرکت استمراری