شناخت عوامل زیر ساختی اماکن ورزشی شهرداری تهران: با تاکید بر آمایش سرزمینی

فضاها و اماکن ورزشی، یکی از مهمترین مراکز خدماتی در سطح شهر هستند، که سطح در خور توجهی از فضاهای شهری را به خود اختصاص داده اند (علوی و همکاران، ۱۳۹۷). با در نظر گرفتن افزایش جمعیت و نیاز انسان ها به ورزش و تفریح، تجهیزات و فضاهای ورزشی جایگاه رو به رشدی را در فضای شهری اشغال می کنند. یک مکان ورزشی که برای فعالیت جسمانی، تفریح یا ورزش ساخته شده، یک مکان اجتماعی حیاتی است که در هر جامعه به سلامت و رفاه عمومی افراد آن جامعه کمک می کند؛ به منظور حداکثر استفاده از این امکانات و تجهیزات در دسترس بودن آن برای همه اقشار جامعه ضروری است. مطالعات متعددی نشان داده اند که فراهم بودن و دسترسی آسان به اماکن ورزشی و هدایت کننده های محیطی فعالیت های جسمانی با حضور مداوم در فعالیت های جسمانی مرتبط است (شهرکی و همکاران، ۲۰۲۰). مدیریت و اجرای مطلوب برنامه های راهبردی در حوزه ورزش، مستلزم فراهم آوردن مجموعه ای از شرایط و امکانات است. از جمله مهمترین این شرایط، ایجاد، توسعه و بهره برداری مطلوب از اماکن و تاسیسات ورزشی و فراهم آوردن تسهیلات لازم برای دسترسی آسان افراد به این فضاهاست؛ این موضوع یکی از ارکان مهم آمایش فضاهای ورزشی است. آمایش سرزمین را نوعی برنامه ریزی بلندمدت برای توزیع بهتر جمعیت، امکانات و فعالیت های مختلف به منظور افزایش رفاه، آسایش و هماهنگی جامعه تعریف می کنند (محمدی و کاظمی، ۱۳۹۶). آمایش سرزمین در ورزش به عنوان راهنمایی برای برنامه ریزی بخش ورزش می تواند، هدایت کننده نظام ورزش و سازمان های ورزشی به صورتی منظم، پایدار، مبتنی بر نیاز و مزیت های منطقه ای باشد (آرین فرد، ۱۳۹۲). به طور کلی استقرار چنین عناصر شهری، در موقعیت فضایی- کالبدی خاصی از سطح شهر، تابع اصول و قواعد مخصوص به خود است، که در صورت رعایت شدن به موفقیت و کارایی عملکردی آن عنصر در همان مکان خواهد انجامید، در غیر اینصورت چه بسا باعث بروز مشکلاتی خواهد شد (شن و همکاران، ۲۰۲۰).روش شناسی پژوهشبا توجه به هدف پژوهش، رویکرد پژوهش حاضر کیفی و پارادایم آن تفسیری است. با توجه به این که منابع داده های پژوهش حاضر، مصاحبه بود از روش تحلیل مضمون مصاحبه ها برای استخراج و کدگذاری استفاده گردید. جامعه آماری پژوهش در این بخش شامل متخصصین و صاحب نظران حوزه علمی، پژوهشی و اجرایی اعم از مسئولین و مدیران شهرداری تهران و برخی اساتید دانشگاهی (سابقه همکاری با شهرداری تهران) بودند. با توجه به ماهیت تحقیق، روش نمونه گیری از نوع نظری (هدفمند) بود. بر اساس مطالعات و بررسی ها، نمونه-گیری از افرادی انجام شدیافته هابا توجه به مبانی نظری پژوهش های کیفی، هم زمان با انجام مصاحبه ها، تحلیل و کدگذاری آن ها نیز انجام شد؛ در فرایند کد گذاری باز مصاحبه های انجام گرفته در مجموع تعداد ۲۵ کد اولیه غیرتکراری ایجاد شد. سپس این مفاهیم در قالب ۶ مقوله فرعی و ۱ مقوله اصلی قرار گرفت. جدول ۱. یافته های پژوهش حاصل از مصاحبهمفهوممقولهکد بازعوامل زیر ساختیهمجواریامکان سنجی باهدف جلوگیری از همجواریعدم تناسب رشته ای درمراکز همجواردسترسی محلی به مجموعه های ورزشیتغییر کاربریمهندسی معکوس مکان های آسیب پذیر با ایجاد فضای ورزشیساخت مجموعه های چندمنظورهاستفاده بهینه از بافت های فرسودهشناسایی زمین های بلاتکلیف جهت تغییر کاربریتغییر کاربری با توجه به رویکرد شهروندان به ورزشتوسعه زیرساخت هاکمبود فضای کافی ورزشیتوسعه اماکن ورزشی درمناطق دارای فقر حرکتیامکان تبدیل برخی مجموعه ها به چند منظورهتوجه ویژه به ساخت وسازطراحی و معماریاستفاده از مصالح جدید در ساخت اماکن ورزشیاستفاده بهینه از انرژی در طراحیدر نظر گرفتن کیفیت ساخت اماکن هنگام ساختتوجه به طراحی ساخت اماکنمناسب سازی برای معلولین و سالمندانعوامل اکولوژیکیتوجه به تراکم جمعیت دسترسی به پارکینگ درجوار مجموعه هاتوجه به مسائل محیط زیستی درساخت اماکن ورزشیتوجه به مسائل ترافیکی درساخت اماکن ورزشیعدالت توزیعیکمبود امکانات در مناطقتوزیع صحیح رشته ها در مناطقجانمایی مناسب جهت ساخت اماکن ورزشیتراکم عادلانه و صحیح مراکز ورزشیبحث و نتیجه گیریبا توجه به نظر مدیران و متخصصان ورزش شهرداری عوامل کالبدی و زیرساختی همچون تغییر کاربری، توسعه زیرساخت ها، طراحی و معماری و عوامل اکولوژی و عدالت توزیعی در ساخت و ساز اماکن ورزش جز مهمترین بخش ها در عملیاتی کردن برنامه آمایش اماکن ورزشی باشد. در بسیاری موارد به دلیل عدم وجود امکان سنجی و مطالعات پیش از ساخت مشاهده شده که مجموعه هایی با کاربری های مشابه توسط نهادهای مختلف درکنار یکدیگر ساخته شده و این کار نه تنها باعث هدررفت بودجه می گردد بلکه باعث کاهش بهره وری لازم از مجموعه تازه تاسیس شده است. بنابراین ضمن مطالعه دقیق در این خصوص باید به مواردی ازجمله ساخت اماکن ورزشی در محله های با تراکم جمعیت بالا همراه با دسترسی آسان و عدم ایجاد مزاحمت برای منازل مسکونی همجوار توجه کرد چرا که اینگونه نارضایتی ها امکان عدم مراجعه شهروندان را کاهش خواهد داد. همچنین که به نظر می رسد در مباحث تغییرکاربری ریاست سازمان و شهرداران مناطق می توانند با مهندسی معکوس اقدام به شناسایی مکان های آسیب پذیر نموده و با تغییر کاربری فضای ورزشی مناسب در مناطق ایجاد کنند (سالاروندیان و همکاران، ۲۰۲۰).

کلیدواژه ها:

آمایش ، اماکن ورزشی ، شهرداری تهران