تاثیر عوامل گفتمانی-کاربرد شناختی بر حذف مفعول در زبان فارسی

حذف مفعول پدیده ای کاهنده ظرفیت فعل است که در خلال آن فعل دو ظرفیتی تنها با موضوع فاعل خود در جمله ظاهر می شود. برخلاف دیگر فرآیندهای ظرفیت کاه، مفعول حذف شده در این ساخت عنصری تهی یا حرکت داده شده نبوده و نمی توان رد آن را جای دیگری در متن یافت. حذف مورد نظر در پژوهش حاضر نیز آن نوع حذف مفعولی است که بر خلاف حذف به قرینه یا بافت محور، مرجع مفعول محذوف جایی در گفتمان ذکر نشده و بافت تاثیری بر درک آن نداشته باشد. با این حال، حذف موضوع خللی در انتقال پیام به مخاطب ایجاد ننماید. از آن جا که درک مفهومی که در جمله نمود آشکار ندارد را می توان به عوامل گفتمانی-کاربردشناختی و دانش زبانی طرفین گفتگو مرتبط دانست، نگارندگان پژوهش حاضر کوشیده اند با بررسی نمونه های متعددی از ساخت حذف مفعول که از منابع گوناگونی نظیر فیلم، رمان، روزنامه و محاورات روزمره جمع آوری شده است، روشن سازند کدام عوامل گفتمانی-کاربردشناختی بر رخداد حذف مفعول تاثیر دارند و دلیل تاثیرگذاری آن ها چیست. به دلیل عدم وجود پیکره مناسب این پژوهش و سیال بودن مباحث گفتمانی-کاربردشناختی، پژوهش حاضر آماری نبوده و به شیوه ای توصیفی-تحلیلی به ارائه مهم ترین عواملی می پردازد که احتمال حذف مفعول را بالا می برد. یافته ها نشان می دهد برخی از این عوامل به ویژگی های فعل، برخی به ویژگی های مفعول و برخی دیگر به ساختارهایی مربوطند که وجود هر کدام را می توان عاملی در ایجاد شرایطی در نظر گرفت که در آن احتمال رخداد

کلیدواژه ها:

حذف مفعول ، تغییر ظرفیت ، کاربردشناسی ، باهم آیی معنایی ، حذف ساختاری