تحلیل اختلاف آب ایران و افغانستان در حوضه هیرمند: ارائه یک راه حل پایدار با استفاده از سیستم پشتیبانی تصمیم گیری GMCR

پژوهش حاضر با هدف تحلیل مناقشه آبی ایجاد شده میان ایران و افغانستان در حوضه هیرمند و ارائه راهکار برد - برد برای حل این مناقشه آبی با استفاده از سیستم پشتیبان تصمیم گیری GMCR انجام شده است. به این منظور تصمیم گیران مناقشه شناسایی و استراتژی ها وگزینه های پیش روی هریک از آن ها مشخص شد. پس از آن، وضعیت های ناممکن شناسایی و حذف و وضعیت های ممکن و شدنی جهت تحلیل و شناسایی نقاط تعادل باقی ماند. در مرحله بعد با توجه به معیارهای هر یک از تصمیم گیران اولویت های نسبی آن ها تعیین شد. پس از مدل سازی مناقشه، مدل ایجاد شده با استفاده از تعاریف تعادل غیرهمکارانه مورد تحلیل قرار گرفت و وضعیت های پایدار برای هر تصمیم گیرنده مشخص گردید. نتایج حاصل از مدل GMCR نشان داد که از مجموع ۲۵۶ وضعیت اولیه بعد از حذف وضعیت های ناممکن، در نهایت ۴۰ وضعیت به عنوان وضعیت های ممکن قابل شناسایی است. تعداد نقاط تعادل این مناقشه در مدیریت منابع آب حوضه هیرمند، برابر ۵ گزینه به دست آمد. با توجه به تعاریف مختلف تعادل دو وضعیت ۲۷ و۳۴ در بین تمام نقاط تعادل دیگر از نقاط قوت بالایی برخوردارند و در بین این دو گزینه ،گزینه ۲۷ با توجه به اولویت آن، نقطه تعادل قوی تری محسوب می شود. بر اساس این نقطه تعادل، دولت افغانستان ضمن پذیرش حقابه مصوب و رهاسازی آب پشت سدها به سوی ایران، می تواند از خدمات فنی و مهندسی ایران در توسعه زیربناهای آبی بهره گیرد و در زمینه آموزش و ترویج کشاورزی نیز دولت دولت ایران به دولت افغانستان کمک نماید.

کلیدواژه ها:

مناقشه آبی حوضه هیرمند ، تغییر اقلیم ، تعادل ، ایران ، افغانستان