نخستین هیات، سیر تاریخی هیات تا قرن چهاردهم

یکی از نهادهای و تشکل های دیرپای مذهبی و اجتماعی، هیات است که سوگواری حسینی در کانون توجه آن قرار دارد و در نگاهی گسترده تر به مدیحه و مرثیه اهل بیت علیهم السلام می پردازد. امروزه، جز مدیحه و مرثیه، حضور در موقعیت های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فعالیت های مردمی به هیات، هویت و سازمندی تازه ای بخشیده است. با این همه همچنان هیات، تداعی محرم و سوگواری اباعبدالله الحسین علیه السلام و واقعه عاشورا و کربلاست. پرسش محوری این پژوهه آن است که نخستین هیات در کجا، چگونه و با چه ساختاری و در چه زمانی شکل گرفته و در طول تاریخ چه سیر و صیرورتی داشته است. این مقاله مدعی است که نخستین هیات در مدینه و پس از بازگشت کاروان اسیران کربلا با هدایت و مدیریت امام سجاد علیه السلام و همراهی و همکاری بنی هاشم و بنی عقیل شکل گرفته است. در ایران نیز، نهضت ها و قیام های ملهم از عاشورا، ساختاری شبیه به هیات داشته اند؛ اما قرن چهارم و عصر آل بویه و پس از آن در جای جای ایران، هیات با ساختاری نزدیک به هیات امروزی، رواج و تداوم یافته است.

کلیدواژه ها:

هیات ، پیشینه ، هیات مدینه ، سیر تاریخی در ایران