گونه های منحصربفرد نقش مایه های جوراببافی در ساحل جنوبی دریای کاسپین

پوشاک محلی در هر سرزمینی گویای فرهنگ و آداب و رسوم آن دیار می باشد که بسیاری از کشورهای جهان از جمله سرزمین های حوزه دریای کاسپین با توجه به ظرفیت های فرهنگی غنی خود، همچنان به بافت سنتی علاقه نشان می دهند. جوراب بافی یکی از هنرهای دستبافته ای است که در جامعه شهری، روستایی و عشایری حوزه سواحل دریای کاسپین بویژه در بخش در بخش جنوبی آن (ایران) از دیرباز رواج داشته است. نقوش به کار رفته در این جوراب ها سینه به سینه و به صورت ذهنی بافت منتقل شده و هنوز نیز هم چنان تازگی و طراوت خود را حفظ نموده است. هدف از این پژوهش بررسی گونه های نقشمایه های به کار رفته در جوراب بافی ساحل جنوبی دریای کاسپین از حیث فرم و محتوا در قالب یک دسته بندی منسجم است. در این پژوهش روش تحقیق تحلیلی – توصیفی انجام می گردد و با توجه به داده های بدست آمده به روش کتابخانه ای (استفاده از منابع مکتوب و پایگاه های معتبر علمی) و میدانی ( با تاکید بر روش مصاحبه و مشاهده ) گونه های نقوش بکار رفته در جوراب های اقوام گوناگون ساحل جنوبی دریای کاسپین از جمله تبری ها، گیلک ها و ترکمن ها و ... با توجه به تکنیک های تولید، شناخت ابزار، مواد اولیه و تاثیر فرهنگ این اقوام را در نقش مایه های جوراب بافی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. در نتیجه فرم و محتوای سه گروه مطرح شده در نقوش جوراب های دستبافته، نمایان گر ارتباط فکری و احساسی هنرمند نسبت به پیرامون زندگی خویش می باشد که به آن توجه ویژه ای داشته است. برخی از نقش ها همچون مرغ، کت، مرءمرء، هفت و هشت، تاج خروس صرفا در حاشیه جوراب ها استفاده می شود که به نوعی تکرار زندگی و هیجان از تلاش هر روزه را به مخاطب ارائه می دهد. در مجموع نقش مایه های جوراب ها گنجینه ای از نقش و خط و مفاهیم روزمره زندگی و آیینی اند که مضمون های گوناگونی را تجسم می بخشند. هنر مردم روستایی متاثر از باورها و فرهنگ قومی در طی سالیان شکل می گیرد.

کلیدواژه ها:

جوراب بافی ، ساحل جنوبی دریای کاسپین ، نقشمایه های انتزاعی ، پاپوش های سنتی