بررسی تغییرات کمی و شوری آب زیرزمینی با استفاده از روش های زمین آمار (مطالعه موردی: دشت رخ تربت حیدریه)

آب زیرزمینی منبع اصلی تامین نیازهای کشاورزی، شرب و صنعت در مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود. هدف از انجام این پژوهش بررسی وضعیت عمق سطح آب زیرزمینی و هدایت الکتریکی آن در طی سه دهه گذشته، در بخشی از دشت رخ تربت حیدریه بود. در این مطالعه اطلاعات کمی و هدایت الکتریکی مربوط به وضعیت عمق سطح آب زیرزمینی در سال های ۱۳۷۰ تا ۱۴۰۱ مورد بررسی قرار گرفت. از GIS و محیط ArcMap جهت تهیه نقشه های پهنه بندی عمق سطح آب زیرزمینی و هدایت الکتریکی آن با روش های کریجینگ معمولی و وزن دهی عکس فاصله استفاده شد. به منظور بررسی روند تغییرات عمق سطح آب زیرزمینی و هدایت الکتریکی آن در طی سه دهه گذشته، نقشه های پهنه بندی عمق سطح آب زیرزمینی و هدایت الکتریکی آن، در سال های ۱۳۷۰، ۱۳۸۰، ۱۳۹۰ و ۱۴۰۱ تهیه گردید. نتایج نشان داد که روش کریجینگ معمولی با دارا بودن آماره های RMSE، MAE و MBE به ترتیب با میانگین مقادیر ۸۲/۲۱، ۵۹/۴ و ۵۹/۴ متر و بیش ترین R۲ یعنی ۹۹/۰ برآورد بهتری نسبت به روش وزن دهی عکس فاصله داشت. با گذشت زمان، قسمت های شمال غرب، غرب و تا حدودی شرق دشت رخ، نسبت به قسمت های شمالی و مرکزی آن با افت سطح ایستابی بیش تری مواجه شده بود. متوسط افت عمق سطح ایستابی در قسمت های شمالی و مرکزی دشت ۲۸/۱۱ متر (یعنی به طور متوسط هر سال ۳۵ سانتی متر) و در قسمت شمال غربی دشت ۹/۶۱ متر (یعنی به طور متوسط ۹۳/۱ متر در هر سال) بوده است. هدایت الکتریکی آب زیرزمینی در قسمت های شمال غربی دشت رخ در طول دوره آماری ۳۲ سال به طور متوسط به اندازه ۲۲/۱۴۸۲ میکروموس بر سانتی متر افزایش یافت. با توجه به نتایج به دست آمده در این پژوهش، پیشنهاد می گردد که به منظور جلوگیری از افت هر چه بیش تر سطح ایستابی در دشت رخ، مدیریت صحیح منابع آب در اولویت برنامه های مدیران اجرایی استان قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

: سطح ایستابی ، کریجینگ ، میان یابی ، وزن دهی عکس فاصله