کانون های معنایی در سوره مبارکه یوسف (ع) ( بر اساس رویکرد دستور زبان شناختی لانگاکر)

یکی از وجوه اعجاز قرآن کریم، اعجاز بیانی می باشد که نشان دهنده نقش برجسته زبان در انتقال مفاهیم است و در همین راستا، بعد از نزول قرآن کریم، علم المعانی در دانش بلاغت سنتی با هدف تبیین وجوه این اعجاز به وجود آمد. بدیهی است توجه به انتظام عناصر زبانی با توجه به معیارهایی چون اغراض گوینده و مقتضای حال در این تبیین نقشی اساسی داشته است. شایان بیان است که معیارهای یاد شده در دستور زبان شناختی نیز مورد توجه می باشند و در همین راستا، اصطلاح «کانون معنایی» به جنبه هایی ویژه از صحنه اطلاق می شود که به وسیله کاربست متنوع عناصر دستور زبان، بنا به مقتضای حال، برجسته شده و تنظیم می شود. درخور بیان است که زبان قرآن کریم دارای عالی ترین ظرفیت های معناسازی است. از این رو، کاربست مدل تحلیل پیشنهادی لانگاکر، مبتنی بر پارامترهای انتخاب، چشم انداز و انتزاع با هدف تبیین فرآیندی که در خلال آن، کانون های معنایی موثر تولید شده است، مناسب می باشد. از این رو، سوره مبارکه یوسف (ع) که مبتنی بر فضای داستان بوده و طیفی متنوع از دیالوگ ها را دارا می باشد، برای تحلیل انتخاب شده است. این جستار از نوع کیفی بوده، از رهگذر مطالعه منابع کتابخانه ای و با تکیه بر شیوه های توصیفی-تحلیلی به رشته نگارش درآمده است. نتایج به دست آمده بیان گر آن است که تفصیل ویژگی غالب سوره می باشد، پربسامدترین حوزه های دخیل در فرآیند انتخاب مبتنی بر فضا و عاطفه شکل گرفته اند، برادران حضرت یوسف (ع)پربسامدترین کنش پذیران بوده و همچنین شخصیت های داستان و جایگاهشان با استفاده از شگرد چشم انداز عینی شده است.

کلیدواژه ها:

سوره یوسف» ، «اعجاز بیانی» ، «دستور زبان شناختی» ، «کانون معنایی» ، «انتخاب» ، «عینی شدگی» ، «تفصیل»