آموزه های اخلاقی در آثار خواجوی کرمانی (با تکیه بر منظومه گل و نوروز)

نخلبند شعرا کمال الدین ابوالعطا محمود بن علی بن محمود مرشدی کرمانی معروف به «خواجو»، عارف بزرگ و شاعراستاد ایرانی در قرن هشتم هجری است. از خواجو شش مثنوی با اوزان مختلف به تقلید از نظامی و فردوسی بر جای مانده ست که مثنوی «گل و نوروز» یکی از آن ها است. وی با توجه به موقعیت زمانی و فرهنگی خود از تعالیم اخلاقی عرفانیآگاهی داشته و نسبت به اشاعه آن در آثار خود اهتمام ورزیده است. نگاه خواجو به این امر همچنین در منظومه های غناییاو نیز تاثیرگذار بوده است. به نظر می رسد که می توان تاثیر اخلاق و عرفان را در این دسته از آثار خواجو نیز پی جوییکرد. تقریبا تمامی اخلاقیات عرفانی عمدتا دو جهت دارند: از یک سو با خلق در ارتباطند و از دیگر سو با خالق. آنچهمسلم است خواجو با این مباحث اخلاقی و عرفانی آشنایی داشته و هرچند منظومه، اثری غنایی است اما به قدر امکان سعیدر طرح این مباحث در خلال موضوع عاشقانه آن داشته است. پژوهش حاضر تحقیقی کتابخانه ای است که پس از مطالعهو بررسی کتب مربوطه و فیش برداری از نکات لازم، مدون شده است. با توجه به اینکه این منظومه به تقلید از خسرو وشیرین نظامی سروده شده، به نظر میرسد که روحیات عرفانی نظامی در خواجو بی تاثیر نبوده است. از میان اخلاقیاتعرفانی، برخی موارد جلوه پررنگ تر و برخی موارد جلوه ای کم رنگ تر داشته است. خواجو تواضع و ایثار را بیش ازدیگر مقامات اخلاقی مد نظر قرار داده است و خلق و حیا جلوه کم رنگ تری در منظومه داشته است.

کلیدواژه ها:

خواجو ، اخلاق ، آموزه ، گل و نوروز ، عرفان