بررسی ترکیب شیمیایی اسانس ریشه گیاه جعفری وحشی (Anthriscus nemorosa) و تاثیر اللوپاتی آن بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی گیاه کاهو

استفاده از خاصیت اللوپاتی برخی گونه های گیاهی، یکی از روش های پیشنهادی جهت کاهش مصرف سموم شیمیایی است. گیاه جعفری وحشی با نام علمی Anthriscus nemorosa گیاهی آروماتیک و متعلق به خانواده چتریان است و در قسمت های غربی و شمالی کشور ایران به صورت وحشی می روید. با توجه به اینکه تاکنون خصوصیات بیوشیمیایی و اللوپاتی این گیاه در ایران بررسی نشده است، در این تحقیق ریشه های این گیاه از شهرستان خلخال جمع آوری شد و پس از خشک شدن در سایه به روش تقطیر با آب (Hydro-distillation) مورد اسانس گیری قرار گرفت. اسانس به دست آمده به وسیله دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی متصل به طیف سنجی جرمی (GC/MS) تجزیه شد. در اسانس این گیاه ۵۲ ترکیب شناسایی شد که ۸۰/۲۱ درصد از کل اسانس را شامل شد. ترکیبات اصلی اسانس این گونه شامل Myristicin (۱۶/۹۲ درصد)، Heptane (۱۲/۹۸ درصد)، Elemicin (۱۲/۵۴ درصد)، Gamma-Terpinene (۱۲/۵۰ درصد)، Beta-Eudesmo (۱۲/۵۰ درصد) بودند و این ترکیبات با ترکیبات اصلی اسانس ریشه A. nemorosa بومی صربستان تفاوت قابل ملاحظه ای داشتند. برای بررسی اثرات اللوپاتیک این گیاه آزمایشی به صورت طرح تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. نتایج بررسی اثرات عصاره های ان هگزانی، دی کلرومتانی و متانولی (با غلظت های ۰، ۰/۰۰۱، ۰/۰۱، ۰/۱ و ۱ میلی گرم بر میلی لیتر) ریشه این گیاه بر روی گیاه کاهو (Lactuca sativa L.var.capitata) نشان داد که هر سه عصاره اثر بازدارندگی بر روی مولفه های درصد جوانه زنی، رشد ساقه چه و رشد ریشه چه کاهو داشتند ولی عصاره ان هگزانی در تمامی غلظت های مورد تیمار، اثر بازدارندگی بیش تری بر جوانه زنی و رشد ساقه چه بذرکاهو داشت.

کلیدواژه ها:

Allopathic effects ، Anthriscus nemorosa ، essential oil ، germination percentage ، GC/MS ، lettuce ، اسانس ، اثرات آللوپاتیک ، جعفری وحشی ، درصد جوانه زنی ، طیف سنج جرمی ، کاهو