تحلیلی از مبانی قرآن شناختی نظریه روح معنا و استلزامات آن در فهم زبان قرآن با تاکید بر آرای آیت الله جوادی آملی

یکی از دیدگاه های مهم در معناشناسی الفاظ متشابه قرآن، نظریه روح معناست. این نظریه نخستین بار توسط غزالی مطرح شد و اندیشمندانی چون ملاصدرا، فیض کاشانی، امام خمینی و علامه طباطبایی از مدافعان آن بوده اند. این نظریه در آثار جوادی آملی بر اساس زنجیره ای از مبانی به ویژه مبانی قرآن شناختی و تفسیری مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است و در واژه های متشابه و غیرمتشابه کاربست های متعددی یافته است. هدف این مقاله، استنتاج مبانی قرآنی در جایگاه مقدمه ای بر نظریه روح معنا و تحلیل برخی نتایج آن در فهم واژه های قرآنی بر مبنای آثار ایشان است. برخی مبانی اصلی به دست آمده عبارت اند از: نزول تجلی گونه قرآن، ذومراتب بودن قرآن، کلیت و دوام آن و ... . بررسی مهم ترین استلزامات این نظریه در مواردی نظیر فهم ذومراتبی قرآن، فهم تفسیری و فهم جری و تطبیقی و نفی مجازگرایی در تبیین صفات خبری از دیگر دستاوردهای این نوشتار است. از نتایج این مقاله که به روش توصیفی - تحلیلی نگاشته شده است، بیان نقش موثری است که پذیرش این قاعده در فهم عمیق تر و حقیقت گرایانه قرآن در مقابل نظریه های رقیب به جای می گذارد.

کلیدواژه ها:

قرآن ، روح معنا ، حقیقت و مجاز ، صفات خبری ، جوادی آملی