مطالعه ریخت شناختی، ترکیبات فنلی و اسانس اندام های رویشی و زایشی Nepeta bornmulleri Hausskn. ex Bornm. از استان کرمان
سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 236
فایل این مقاله در 18 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_IJMAPR-40-3_002
تاریخ نمایه سازی: 8 مهر 1403
چکیده مقاله:
سابقه و هدف: پونه سا (Nepeta) یکی از بزرگ ترین جنس های تیره نعنا (Lamiaceae) با ۳۰۰ گونه است. ۷۵ گونه از این جنس در ایران پراکنش دارند که بسیاری از آنها انحصاری هستند. با توجه به اهمیت دارویی و استفاده های سنتی گونه های مختلف آن، تحقیقات زیادی برای شناسایی متابولیت های ثانویه آنها انجام شده است. نپتالاکتون ها، سینئول ها و ترکیبات فنولی از ترکیبات ثانویه اصلی آن هستند و بیشتر این ترکیبات خواص دارویی، ضد میکروبی و صنعتی دارند. مقدار این ترکیبات در بخش های مختلف گیاه و نیز گونه ها و جمعیت های مختلف، متفاوت است. پونه سای هزاری (Hausskn. ex Bornm. Nepeta bornmulleri)، انحصاری ایران و نمونه تیپ از استان کرمان است. اگرچه مطالعه و شناسایی متابولیت های ثانویه در بسیاری از گونه های این جنس انجام شده است، اما در پونه سای هزاری مطالعات بسیار محدود می باشد. بنابراین، ریخت شناسی و کمیت و کیفیت ترکیبات آنتی اکسیدانی و اسانس در دو بخش رویشی و زایشی این گونه گیاهی بررسی شد.مواد و روش ها: بخش های رویشی (ساقه و برگ) و زایشی (گل و میوه) پونه سای هزاری، از رویشگاه گیاه واقع در شهر راین (استان کرمان) از ارتفاع ۲۴۵۰ متری در اردیبهشت ۱۴۰۲ جمع آوری شدند. در زمان جمع آوری، بخش زایشی مورد استفاده شامل ۸۰% گل و ۲۰% میوه بود که میوه ها در مرحله اولیه بلوغ (نارس) بودند. ویژگی هایی مانند اندازه گیاه، فرم رویشی آن، ساختار گل آذین و گل به صورت چشمی یا با استریومیکروسکوپ بررسی و عکس برداری شدند تا با استفاده از تصاویر رنگی، شناسایی و دسترسی گیاه به سهولت انجام شود. ترکیبات بیوشیمیایی شامل ترکیبات فنلی و اسانس در بخش های رویشی و زایشی مطالعه شدند. اندازه گیری کمی ترکیبات فنلی شامل فنل کل، فلاونوئید کل و آنتوسیانین کل از نمونه های تازه به روش اسپکتروفتومتری انجام شد. سنجش کیفی ترکیبات فنلی و آنتوسیانین با استفاده از نمونه های خشک با دستگاه HPLC انجام گردید. مطالعه کمی و کیفی اسانس، با استفاده از نمونه های خشک با دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) انجام شد. اسانس گیری به روش تقطیر با آب با دستگاه کلونجر انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی شامل ۲ نوع اندام رویشی (ساقه و برگ) و زایشی (گل و میوه) با سه تکرار انجام گردید.نتایج: مطالعات ریخت شناختی پونه سای هزاری نشان داد که در منطقه مورد مطالعه ارتفاع گونه حدود ۲۵-۱۰ سانتی متر بوده و دارای برگ های رزت کرک دار، گل آذین متراکم سرمانند، جام دولبی ارغوانی-آبی رنگ و کاسه پیوسته و کرک دار ارغوانی می باشد. نافه شامل چهار پرچم دو به دو هم قد (دی دینام) بنفش رنگ و تخمدان فوقانی با میوه شیزوکارپ چهار فندقه ای است که توسط کاسبرگ های پایا احاطه شده است. محتوای فنل، فلاونوئید و آنتوسیانین کل در سرشاخه های گل دار (زایشی) به طور معنی دار بیش از برگ ها و ساقه های جوان (رویشی) بود. نیم رخ (پروفایل) ترکیبات فنلی و آنتوسیانینی با دستگاه HPLC نشان داد که در بخش زایشی، ۱۰ ترکیب فنلی و ۳ ترکیب آنتوسیانینی و در بخش رویشی، ۶ ترکیب فنلی و ۲ ترکیب آنتوسیانینی شناسایی شدند. بیشترین ترکیب فنلی مشاهده شده در هر دو بخش رویشی و زایشی، لوتئولین بود، در صورتی که مالویدین-گلوکوزید به عنوان بیشترین ترکیب آنتوسیانینی ثبت شد. مقدار مالویدین-گلوکوزید، در بخش زایشی دو برابر بخش رویشی بود. درصد اسانس در بخش رویشی و زایشی به ترتیب ۰.۲% و ۰.۱% مشاهده شد. در اسانس بخش رویشی و زایشی، به ترتیب ۱۰ (۶۹.۴۱%) و ۱۶ (۸۹.۲۹%) ترکیب شناسایی شده و ۹ (۱۴.۵۹%) و ۴ (۶.۲۱% ) ترکیب شناسایی نشده گزارش شد که در مجموع ۸۴% و ۹۵.۵% اسانس را تشکیل دادند. ترکیبات اصلی اسانس بخش رویشی شامل اسپاتولنول (۳۱.۲%)، ۸،۱-سینئول (۱۴.۵%)، اسید هگزادکانوئیک (۱۰.۶%)، میرتنول (۹.۷%)، کاریوفیلن اکسید (۶.۴%) و ترانس-پینوکارونول (۴.۴%) بودند. در بخش زایشی، ۸،۱-سینئول (۳۱.۷%)، اسپاتولنول (۱۶.۲%)، میرتنول (۱۴.۱۴%)، دی هیدرو نپتالاکتون (۶.۹۲%)، ترانس-پینوکارونول (۶.۷%)، پینوکارون (۵.۲%) و کاریوفیلن اکسید (۴.۵%)، ترکیبات اصلی اسانس را تشکیل دادند.نتیجه گیری: براساس نتایج، در گونه مورد مطالعه کمیت و کیفیت ترکیبات فنلی، آنتوسیانین و اسانس در بخش زایشی بیشتر از بخش رویشی بدست آمد. بنابراین، برای دستیابی به ترکیبات آنتی اکسیدانی، استفاده از اندام های زایشی گیاه پیشنهاد می گردد. مقدار نپتالاکتون که در بیشتر گونه های پونه سا قابل توجه می باشد در این گونه به نسبت کم مشاهده شد، در حالی که اسپاتولنول و ۱،۸-سینئول ترکیبات اصلی بودند. با توجه به کاربردهای متعدد دارویی و صنعتی دو ترکیب غالب گونه از یکسو و انحصاری و محدود بودن گونه از سوی دیگر، حفظ جمعیت های مختلف آن حائز اهمیت می باشد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
فاطمه نژادعلیمرادی
گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
منصوره خداشناس
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان، کرمان، ایران
فرخنده رضانژاد
گروه زیست شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
