مسئله علیت در دو رویکرد پوزیتویستی و اسلامی

مسئله علیت یکی از بحث برانگیزترین مباحث فلسفی است که به حوزه هستی شناسی مربوط می شود و به نوع و ماهیت ارتباط بین پدیدههای عالم اشاره دارد. آنچه که در این نوشتار نشان داده خواهد شد این است که ایدهعلیت در پوزیتویسم از روابط تجربی نزدیک ، توالی زمانی و پیوستگی ثابت بین اشیاء نشات می گیرد. بنابراین ، علت به لحاظ منطقی ایجاد کننده معلول نیست . و این یعنی اینکه ارتباط ضروری بین علت و معلول وجود ندارد و فقط نسبت و رابطه خاص وجود دارد. در رویکرد پوزیتویستی اساس شناخت از تجربه ناشی می شود و رابطه علی علویت تنها از تجربه انسانی نشات می گیرد. در حالی که از منظر رویکرد اسلامی علیت علاوه بر آنکه یک امر تجربی می باشد، یک اصل فلسفی و عقلانی است که فهم دقیق و عمیق آن تنها از عهده عقل فلسفی بر می آید. پرسش مورد دغدغه پژوهش پیش رو، عبارت است از: »چه تفاوتی بین رویکرد اسلامی و پوزیتویستی در خصوص مسئله علیت وجود دارد؟.« در پاسخ با استفاده از روش توصیفی - مقایسه ای و یافتن نقاط افتراق و اشتراک دو رویکردپیش گفته ، این فرضیه مورد راستی آزمایی قرار خواهد گرفت : »به نظر می رسد در رویکرد پوزیتویستی علیت صرفا از تجربه و مشاهده حسی ناشی می شود، ولی در رویکرد اسلامی علیت فراتر از مشاهده تجربی و استقراء است و به عنوان یک امر فلسفی و عقلانی مورد بررسی قرار می گیرد.«

کلیدواژه ها:

پوزیتویسم ، تجربه ، استقراء ، علت و معلول ، رویکرداسلامی