تاملی در باب سکولاریزاسیون با نگاهی به جامعه ایران

تقریبا هیچ جامعه ای نیست که در گذشته و حال آن ردپایی از دین نباشد. هیچ فعالیت و نهاد اجتماعی مانند فعالیت و نهاد دین این همه تنوع و تفاوت ندارد. در عین حال، تغییرات دین در ماهیت خود و نقش ، جایگاه و کارکرد آن در نظام های اجتماعی مختلف ، مسئله ای است که صرف نظر از مطالعه آن و ورای اراده دانشمندان و پژوهشگران مختلف در طول تاریخ رخ داده است . گاه دین در جامعه ، با اراده حکومت کاملا در صحنه حیات اجتماعی کنار زده شده و گاه در جامعه ای دیگر، اساس و بنیان حکومتی بر دین بنا شده است . آنچه در تمام مسیر تحول دین در جوامع مشاهده می شود، فرایند هایی از فراز و نشیب و صعود و سقوط نقش ، جایگاه و موقعیت دین در جامعه است . در تحلیل فراز و فرود دین برخی زوال دین در دنیای پس از عهد روشنگری را بدیهی و ناگزیر دانسته اند. تمام این سخنان تحت فرایندی به نام سکولاریزاسیون جای می گیرد که البته برخی آن را به عرفی شدن ترجمه کرده اند که ترجمه ای مناسب به نظر نمی آید. در جامعه ایران که جامعه ای است رسما دینی ، این که دین در ادامه مسیرش چه تغییری می کند و چگونه و چه زمانی و به چه سمتی می گراید ازاهمیت بیشتری برخوردار است ، و نقطه عطف بسیاری از پژوهش های جامعه شناسی دین بوده است . در این نوشتار در پی آنیم بیابیم چه نظریاتی در این باره وجود دارد.

کلیدواژه ها:

دین ، سکولاریزاسیون ، عرفی سازی ، ایران.