بررسی معنای باطنی آیات قرآن بر اساس تفسیر تاویل الآیات الظاهره با استفاده از رویکرد ساخت شکنی دریدا

ساختارشکنی (شکلی از تحلیل فلسفی و ادبی) عمدتا برگرفته از کارهای ژاک دریدا است که تمایزات مفهومی اساسی یا «تضادها» را از طریق بررسی دقیق زبان و منطق فلسفی بررسی می کند. این روش برای بررسی متون، رویکرد و شیوه نویسندگان استفاده می شود. تفسیر تاویل الآیات  الظاهره یکی از تفاسیر به نوعی باطنی و با رویکرد اخباری است که در مواردی رویکرد نوآورانه دارد. باتوجه به این دو مطلب، این سوال مطرح می شود: «با بررسی روش استرآبادی در تاویل الآیات  الظاهره بر اساس روش ساختارشکنی دریدا آیا نویسنده دست به ساخت شکنی معنا زده است؟». با بررسی انجام شده مشخص شد که استرآبادی با این نگرش که باطن قرآن فرازمانی است، وحدت معنایی ظاهر قرآن را زیر سوال برده و با آشکار ساختن معنای باطن قرآن تفسیری نو از ظاهر آن پدید آورده که در آن، بر خلاف تفاسیر قرآن به قرآن، اولویت با حاشیه فرامتنی قرآن است؛ او در این نگاه، همراه با دریدا قدم برداشته است. اما در نگاه انسانی به معنا، بر خلاف دریدا و با تمسک به امر قدسی، نوعی جدید از ساختارشکنی را ارائه داده که در مقابل عرف گرایی ظاهر قرآن قابل ارزیابی است. وی دیالکتیک جدید را روشن کننده معنای باطنی می خواند، با این تفاوت نسبت به دریدا که تفسیر این دیالکتیک را تنها در حیطه معصومان می داند. وی در مواردی معانی را با بهره گیری از پدیده جانشینی تفسیر می کند، ازاین رو برخلاف روش ساختارگرایی، همنشینی را معیار معناداری نمی داند؛ چیزی که دریدا نیز بر آن تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

دریدا ، استرآبادی ، تاویل الآیات الظاهره ، ساخت شکنی