الهیات تطبیقی: «بیش از» مقایسه الهیات ها

«الهیات تطبیقی» بر خلاف «دین شناسی تطبیقی»، رشته ای هنجاری است که بر اساس حقانیت دین استوار شده است و به کشف یا پیشبرد «حقیقت» الهیاتی متعهد است. الهیات ورزی تطبیقی چیزی «بیش از» صرف ممارست فکری است و تعمیق و پربارکردن دین خودی را از راه ورود به آموزه ها و رسوم عملی دیگر ادیان مطلوب دانسته است، به نتایج آشکار یا دقیق و جزئی هنجاری می اندیشد. رویکردهای گوناگونی به این رشته وجود دارد که هر کدام می تواند زیرشاخه ای مستقل به شمار آید. رویکرد پسااستعماری یا دیالکتیکی به دنبال افشای دوگانگی های دروغین بین ادیان است. رویکرد اعترافی (شهادت دهنده به آیین خویش) در پی آموختن از دیگر ادیان و بهره گیری از آن برای پررنگ کردن حقیقتی در دین خود یا بازیابی جنبه های ازیادرفته یا فروگذارده آیین خویش به واسطه واکنش افزایی آیین دیگر است. رویکرد فرااعترافی یا فرادینی هیچ نشانه آشکاری از هم ذات پنداری با هیچ دین خاصی ندارد و به جای بهره گیری از ثمره های مواجهه با دیگر ادیان در دین خودی، حتی از محدوده پذیرفتنی سنت خودی فراتر می رود و از راه بررسی کل منابع معنوی نوع بشر، الهیاتی جهان شمول را می جوید که بی آنکه ریشه در سنت دینی خاصی داشته باشد، معقول و متفکرانه به نظر برسد. رویکرد بین دینی اما در میانه اعتراف و فرااعتراف جای دارد و پربارسازی و روشن کردن دوسویه دو سنت دینی را مطلوب می داند. این رویکرد می تواند در یک سوی طیف، به آمیخته تباری دینی یا تعلق دینی دو یا چندگانه بینجامد و در دیگر سو، حالت تبشیری به خود بگیرد.

کلیدواژه ها:

الهیات تطبیقی ، دین شناسی تطبیقی ، هنجاری ، پسااستعماری ، اعترافی ، فرااعترافی ، بین دینی