بررسی تحلیلی داستان بهرام گور در شاهنامه و هفت پیکر از منظر ادبیات تعلیمی

بیشتر قهرمان های ادبیات غنایی، حماسی، نمایشی و تعلیمی ما دست پرورده تاریخ اند. یکی از این شخصیت ها بهرام گور است که فرمانروایی او در منابع تاریخی به زیور افسانه ها در منابع ادبی آراسته شده است. وی ازجمله پادشاهان ساسانی است که به دلیل محبوبیت مورد توجه مورخان، ادیبان و هنرمندان و... قرار گرفته است. این پژوهش با نگاه توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به بررسی این شخصیت در دو حوزه تاریخ و ادبیات می پردازد؛ زیرا داستان های مربوط به بهرام گور در منابع تاریخی و ادبی با وجه تمایزهایی بیان شده اما همه آن ها یک هدف را دنبال کرده اند و آن هم تعلیم آحاد جامعه است. این پژوهش به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که چگونه ادیبان و مورخان و به طورکلی نویسندگان از داستان به مثابه ابزاری برای تعلیم می نگرند؟ برای تبیین این موضوع ابتدا به نگاه مورخان در باب شخصیت مذکور پرداخته و سپس شخصیت بهرام را در شاهنامه فردوسی و هفت پیکر نظامی و دیگر منابع تاریخی بررسی کرده ایم. یافته ها حاکی از آن است با وجود اینکه یک شخصیت در مرکز ثقل این پژوهش ها قرار دارد، نگاه متفاوت، تحلیل های متفاوتی را رقم زده است. زمانی که با نگاه ادبی و با استفاده از عناصر عاطفه و تخیل به متون تاریخی می نگریم، دیگر هدف، توصیف صرف واقعیات نیست و ممکن است شاعر یا نویسنده علاوه بر زیبایی آفرینی اهداف دیگری را نیز در اثر دنبال کند؛ چنان که فردوسی و نظامی در تحلیل و توصیف شخصیت بهرام داشته اند. در واقع با وجود تفاوت در شیوه بیان این دو یکه تاز عرصه قلم، آنان در مواردی از وجه تاریخی دور شده و با گریز های تاریخی داستان های تعلیمی خلق کرده اند.

کلیدواژه ها:

بهرام گور ، تاریخ ، ادبیات تعلیمی ، شاهنامه ، هفت پیکر