تاثیر کاربرد نیتروژن و چین برداشت بر عملکرد، کیفیت و ترکیبات اسانس آویشن (Thymus vulgaris L.)

اسانس گیاه آویشن به دلیل کاربرد در صنایع دارویی، غذایی و آرایشی دارای اهمیت زیادی است. عوامل زیادی از جمله تغذیه، زمان برداشت و شرایط محیطی می توانند بر عملکرد و کیفیت آویشن تاثیر بگذارند. به منظور بررسی تاثیر مقادیر نیتروژن و چین برداشت بر عملکرد، کیفیت و ترکیبات شیمیایی اسانس آویشن، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه رازی در سه سال متوالی ۱۳۹۹-۱۳۹۷ اجرا گردید. فاکتور اول شامل سطوح مختلف کود نیتروژن (صفر، ۵۰ و ۱۰۰ کیلوگرم نیتروژن خالص) و فاکتور دوم شامل چین برداشت (اواخر خرداد و شهریور در زمان گلدهی) بود. نتایج نشان داد عملکرد، کیفیت و نیز ترکیبات شیمیایی اسانس آویشن تحت تاثیر کود نیتروژن، چین برداشت و سال قرار گرفت. کاربرد نیتروژن صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، وزن خشک برگ، ساقه و کل، قطر ساقه، درصد و عملکرد اسانس را افزایش داد (۰۱/۰P ≤ ). همچنین، مقدار این صفات در چین دوم نسبت به چین اول بیشتر بود. بیشترین مقدار تمام صفات مورد بررسی در تیمار اثر متقابل چین دوم × کاربرد ۱۰۰ کیلوگرم نیتروژن × سال سوم آزمایش بدست آمد. بیشترین ترکیبات شیمیایی اسانس به ترتیب شامل تیمول (۴۱ تا ۲۵/۶۱ درصد)، گاماترپینن (۱۰/۱۱ تا ۶۰/۲۳ درصد)، پی سیمن (۶۳/۱۰ تا ۰۷/۲۳ درصد)، کارواکرول (۴۰/۳ تا ۶۳/۴ درصد)، آلفاترپینن (۴۲/۱ تا ۰۶/۳ درصد) و آلفافلندرین (۰۲/۱ تا ۹۷/۱ درصد) بود. کاربرد نیتروژن باعث افزایش تمام ترکیبات شیمیایی اسانس شد. غلظت کارواکرول، آلفاترپینن، گاماترپینن پی سیمن و آلفا فلندرین با افزایش نیتروژن از ۵۰ به ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار کاهش یافتند. به طور کلی، کاربرد نیتروژن در چین دوم تاثیر معنی داری بر افزایش عملکرد و کیفیت آویشن داشت. همچنین، متناسب با سطح نیتروژن مصرفی و چین برداشت در طی سه سال آزمایش، درصد ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس آویشن تغییر یافت.

کلیدواژه ها:

تغذیه گیاهی ، تیمول ، زمان برداشت ، گیاه دارویی ، ماده موثره.