تاملی تطبیقی در مفهوم سرمایه اجتماعی از دیدگاه پاتنام و فوکویاما

سرمایه اجتماعی مفهومی است میان رشته ای که پس از مارکس و بخصوص در نیمه دوم قرن بیستم در رشته های گوناگون در کنار سرمایه های انسانی، اقتصادی، فرهنگی و نمادین مطرح شده است. این مفهوم به پیوندها و ارتباطات اعضای یک شبکه دلالت دارد که با ایجاد هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف جمعی می شود. از میان متفکران علوم سیاسی پاتنام و فوکویاما در آثار مهم خویش بیشتر به این مفهوم پرداخته اند. پرسشی که این مقاله در پی پاسخگویی به آنست اینکه رویکرد پاتنام و فوکویاما نسبت به سرمایه اجتماعی دارای چه شباهت ها و تفاوت هایی است؟ نتایج تحقیق که به روش مقایسه ای از نوع رهیافت «بسیار مشابه» انجام شده، تلاش می کند تا از لابلای متون و مولفه های نظریات این دو متفکر، تفاوتها و تمایزات آن را برجسته سازد. برای دستیابی به ادبیات نظری موضوع و داده ها، از مطالعات کتابخانه ای با لحاظ اصالت و اعتبار اسناد بهره گرفته شده و به منظور استخراج دیدگاه ها و تدوین پایه های نظری از تحلیل و تطبیق محتوای کیفی متون استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد شباهت دو نظریه پرداز در تاکید بر پیوندهای تشکیل دهنده سرمایه اجتماعی، هنجارهای اعتماد و همیاری متقابل است اما در حالیکه پاتنام بر سنت های مدنی و ماهیت سیاسی و اجتماعی سرمایه اجتماعی تاکید دارد فوکویاما بیشتر به هنجارهای غیررسمی، سطوح فردی، گروهی و سازمانی و ساختار اقتصادی و اجتماعی این سرمایه توجه می کند.

کلیدواژه ها:

سرمایه اجتماعی ، پاتنام ، فوکویاما ، اعتماد ، شبکه های اجتماعی