اولین گزارش از وجود سفیدک پودری Leveillula taurica، روی سه گیاه مرتعی، از ایران

بیماری سفیدک پودری یکی از مهمترین عوامل خسارتزا به مراتع استان لرستان به شمار می رود. در بین قارچهای عامل سفیدک پودری، Leveillula taurica (Lev.) arnaud پراکنش میزبانی زیادی داشته و خسارت زیادی را به انواع مختلف گیاهان مرتعی وارد می سازد. این قارچ به عنوان مهمترین عامل بیماری سفیدک پودری در گیاهان مرتعی شناخته شده و روی گونه های مختلف از جنس های ۴۸ تیره گیاهی در بیشتر نقاط جهان گزارش شده است. ریسه های این قارچ از طریق روزنه های استروماتا وارد برگهای میزبان شده و بین سلولهای مزوفیلی گسترش می یابد و مکینه هایی در سلولهای مزوفیل تشکیل می دهد (Braun, ۱۹۸۷). در تحقیق حاضر، به منظور شناسایی سفیدکهای پودری گیاهان مرتعی استان لرستان، از گیاهان مرتعی مختلف موجود در مراتع استان نمونه برداری به عمل آمد. پس از شناسایی گیاهان جمع آوری شده، از اندامهای قارچ روی هر گیاه، درون محلول لاکتوفنل یا محلول لاکتوفنل آنیلین بلو نمونه های میکروسکپی تهیه و ۱۰۰عدد از هر کدام از اندامهای قارچی شامل کلیستوتسیوم، آسک، آسکوسپور و کنیدی با میکروسکپ المپوس BH۲ کالیبره شده، میکرومتری گردید و تمام مشخصات مرفولوژیکی میکروسکپی مشاهده شده اندامها یادداشت و شکل اندامهای قارچی با دستگاه دراوینگ تیوب رسم شد. در موارد ضروری از هر کدام از اندامهای قارچ با استفاده از دوربین عکسبرداری نصب شده روی میکروسکوپ، عکسبرداری صورت گرفت و در نهایت، نمونه قارچ با استفاده از کلید شناسایی Braun (۱۹۸۷) مورد شناسایی قرار گرفت. نتایج بدست آمده به شرح زیر می باشد:  گیاه کنگر یامی، L.Centaurea  solstitialisدر تاریخ۱۳/۷/۷۷ از منطقه هیراب بروجرد جمع آوری و قارچ مولد سفیدک پودری روی این گیاه تحت عنوان زیر گونه (Lev.) arnaud Leveillula taurica تشخیص داده شد (شکل ۱). میسلیومهای قارچ از نوع پایا است که تمام سطح ساقه و دو طرف برگها را پوشانده و داخل آنها کلیستوتسیومها به صورت پراکنده تا مجتمع وجود داشت. طول زواید از ۱۳۷-۲۵ میکرومتر و عرض آنها از ۱۱-۶ میکرومتر متغیر و طول آنها معمولا کمتر از قطر آسکوکارپ بود. زواید بی رنگ و بیشتر آنها رشته ای و تعداد کمی در انتها دو شاخه ای هستند. آسکها بیضوی تا تقریبا استوانه ای و دارای پایه می باشند. آسکوسپورها تخم مرغی شکل هستند و تعداد آسک داخل آسکوکارپ ۱۷-۱۶ عدد می باشد. داخل هر آسک دو عدد آسکوسپور وجود داشت. قطر کلیستوتسیوم ۲۵۰-۱۴۲ میکرومتر، اندازه آسکها ۱۱۶-۵۰×۴۵-۲۶ میکرومتر و اندازه آسکوسپورها ۴۱-۲۴×۲۱-۱۲ است. آنامورف قارچ از نوع Oidiopsis و اندازه کنیدی ها ۶۰-۳۵×۳۲-۱۱ میکرومتر بود. گیاه Astragalus kirrindicu Boiss. ،یک گونه گون علفی چند ساله، درتاریخ ۱۳/۷/۷۷ از منطقه هیراب بروجرد جمع آوری و قارچ مولد سفیدک پودری روی این گیاه تحت عنوان زیر گونه (Lev.) arnaud Leveillula taurica تشخیص داده شد (شکل ۲). میسلیوم ها از نوع پایا می باشد و در دو سطح رویی و پشتی برگ وجود دارند. کلیسستوتسیوم ها به صورت پراکنده داخل این میسلیوم ها دیده می شوند. اندازه کلیستوتسیوم ها ۲۴۲-۱۵۰ میکرون است. زوائد کلیستوتسیوم زیاد، اکثرا رشته ای و بعضی دو شاخه ای نامنظم می باشند. رنگ زوائد قهوه ای روشن و رنگ کلیسستوتسیوم ها از قهوه ای روشن تا قهوه ای مایل به تیره تغییر می کند. تعداد آسک داخل کلیستوتسیوم حدود ۱۳ عدد است. آسکها اکثرا بیضوی تا استوانه ای پایه دار و ندرتا بدون پایه می باشند، اندازه آنها از ۱۲۲-۶۰×۴۸-۱۹ میکرومتر تغییر می کند و داخل هر آسک دو عدد آسکوسپور وجود دارد. آسکها اکثرا بیضوی تا تخم مرغی و ندرتا گرد بوده، اندازه آنها ۴۰-۲۰×۲۹-۱۲ میکرومتر است. فرم غیر جنسی از نوع Oidiopsis است. کنیدی های آن استوانه ای که یک طرف آن باریک تر بوده، اغلب استوانه ای نوک تیز می باشند و اندازه آنها ۵۹-۲۲×۲۵-۱۰ میکرومتر است. گیاه گل گندم زرد، Circium aduncum Fisch. & C.Mey، در تاریخ ۱۳/۷/۷۷ از منطقه هیراب بروجرد جمع آوری و قارچ مولد سفیدک پودری روی این گیاه تحت عنوان زیر گونه (Lev.) arnaud Leveillula taurica تشخیص داده شد (شکل ۲). میسلیوم ها از نوع پایا و کلیستوتسیوم ها به صورت پراکنده داخل میسلیوم ها وجود دارند. پوشش قارچ روی سطح برگ و زیر برگها دیده می شود. بیشتر کلیستوتسیوم ها دارای انشعابهای ساده می باشند. بعضی از زواید در نوک دو شاخه ای هستند. بیشتر زواید بدون دیواره و برخی نیز دارای یک دیواره عرضی می باشند. طول زواید کوتاه است و حداکثر طول آن به اندازه قطر کلیستوتسیوم ها می رسد. زواید بی رنگ و بعضی در سمت پایه کمی مایل به قهوه ای هستند. اندازه کلیستوتسیوم ها ۲۵۷-۲۱۲ میکرومتر، اندازه آسکها ۱۶۳-۱۱۲×۵۳-۳۴ میکرومتر، اندازه آسکوسپورها ۵۰-۲۷×۲۹-۱۸ میکرومتر، اندازه کنیدی ها ۵۲-۴۰×۲۳-۱۶ میکرومتر، طول زواید آسکوکارپ ۱۹۷-۲۳ و قطر آنها ۱۰-۴ میکرومتر می باشد. آسکها بیضوی کشیده و دارای پایه هستند. تعداد آسکهای داخل هر کلیستوتسیوم بین ۲۸-۲۲ عدد متغیر است و داخل هر کدام دو عدد آسکوسپور وجود دارد. آسکوسپورها تخم مرغی تا بیضوی کشیده هستند. فرم غیر جنسی به صورت Oidiopsis بوده و در انتهای هر کنیدی بر، یک عدد کنیدی وجود دارد. این اولین گزارش از قارچ فوق در ایران به عنوان عامل مولد سفیدک پودری روی این سه گیاه مرتعی در مراتع استان لرستان می باشد.

کلیدواژه ها:

سفیدک پودری ، Leveillula taurica arnaud ، Centaurea solstitialis ، Circium adancum ، Astragalus