ترکیبات شیمیایی و اثر حشره کشی اسانس سه گیاه دارویی روی شپشه برنج Sitophilus oryzae L.

مشکلات ناشی از مصرف آفتکش‎های شیمیایی و مصنوعی بر محیط زیست و انسان موجب گرایش به استفاده از آفتکش‎هایی با منشا گیاهی و طبیعی برای کنترل آفات شده است. مریم گلیL.  Salvia officinalis، اسطوخودوس Lavandula angustifolia Mill و پونه آسای الموتی Jamzad & Assadi Nepeta pogonsperma با دارا بودن خواص آفت کشی به عنوان گیاهانی بالقوه می‎توانند بدین منظور مورد سنجش قرار گیرند. در پژوهش حاضر ترکیبات شیمیایی، سمیت تنفسی و فعالیت دورکنندگی اسانس گونه­های ذکرشده مورد بررسی قرار گرفت. اسانس اندام های هوایی این گیاهان با استفاده از دستگاه کلونجر به روش تقطیر با آب استخراج شد. شناسایی ترکیبات اسانس توسط دستگاه GC-MS انجام شد. آزمایش­ها در قالب طرح کاملا تصادفی با ۵ تکرار در شرایط آزمایشگاهی (دمای۱±۲۸ درجه سلسیوس، رطوبت نسبی ۵ ± ۷۰ درصد و دوره نور- تاریکی۱۲:۱۲) انجام شد. ترکیبات اصلی گیاهان S. officinalis، L. angustifoliaو N.pogonsperma به ترتیب Thujone (۲۹/۳۷ %)، ۱,۸-cineol (۳/۴۱ و ۸۶/۳۴ %) می‎باشد. همه گیاهان این پژوهش فعالیت حشره‎ کشی را علیه S. oryzaeنشان دادند. مقادیر LC۵۰ اسانس گونه‎های S. officinalis، N. pogonspermaوL. angustifolia به ترتیب ۱۹/۱۴۸ و ۴۹/۱۵۰ و۷۲/۱۵۶ میکرولیتر بر لیتر هوا برایS. oryzae  برآورد شد. نتایج آزمایش‎هانشان داد که اسانسN. pogonspermaبا ۵/۸۶ درصد در مقایسه با اسانسS. officinalisوL. angustifoliaبه ترتیببا ۶۷ و ۵/۶۱ درصد بالاترین اثر دورکنندگی را علیهS. oryzae دارد.

کلیدواژه ها:

اسانس ، سمیت تنفسی ، دورکنندگی ، شپشه برنج