ارزیابی تنوع ژنتیکی در جمعیتهای مختلف گونه Elymus tauri ازشمال غرب ایران

در این بررسی تنوع ژنتیکی، وراثت پذیری و همبستگی ساده و چندگانه صفات در گونه Elymus tauri بررسی شد .مواد آزمایشی شامل بذر ۸ جمعیت بومی بود که از استانهای آذربایجان شرقی و اردبیل جمع آوری گردید .آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با ۴ تکرار در باغ گیاهشناسی تبریز در پائیز سال ۱۳۷۷ پیاده شد .در تجزیه واریانس از نظر صفات مورد بررسی تعداد پنجه بارور، تعداد کل پنجه، طول سنبله و طول برگ پرچمی و عملکرد علوفه (وزن خشک بوته) تفاوتهای معنیداری در بین جمعیتها وجود داشت ولی برای صفات تعداد برگ، ارتفاع بوته و تعداد سنبلچه تفاوت معنیداری مشاهده نگردید .میزان وراثت پذیری عمومی برای تعداد پنجه بارور، تعداد کل پنجه، طول سنبلچه، طول برگ و عملکرد علوفه خشک در حد متوسط به بالا و بهترتیب معادل ۸۳%، ۷۲%، ۸۰%، ۶۱%، ۵۲% برآورد شد .تجزیه کلاستر با استفاده از روش Ward، ۸ جمعیت بومی را در دو گروه متمایز قرار داد .جمعیتهای گلجار مرند، زنوز، صوفیان و اهر در یک گروه و جمعیتهای گوی چوخور مشکین شهر، قینرجه مشکین شهر، میشو (سیوان) و پیام در گروه دیگر قرار گرفتند .این تمایز با ارتفاع مبدا اولیه رویشگاههای جمعیتها مطابقت داشت و نشان داد که جمعیتهای موجود در ارتفاع بالاتر از نظر ویژگیهای موفولوژیکی متفاوت از جمعیتهایی درارتفاعات پائینتر میباشد.برآورد همبستگیهای ساده صفات نشان داد که تنها بین عملکرد علوفه و طول برگ همبستگی مثبت و معنیداری مشاهده می گردد .با وجود این، ضریب همبستگی چندگانه عملکرد با صفات مورد بررسی بالا بود (۸/۰=R) .بنابراین برای پی بردن به موثرترین صفات مورفولوژیکی روی عملکرد علوفه رگرسیون نزولی انجام گرفت .در نهایت از بین ۸ صفت، تعداد کل پنجه و پنجه بارور در سطح احتمال ۵% دارای ضریب رگرسیون ناقص معنیداری بودند که بیانگر نقش بیشتر این صفات در تبیین عملکرد علوفه میباشد.

کلیدواژه ها:

Elymus tauri ، ضریب همبستگی ، کلاستر بندی ، وراثت پذیری و تنوع ژنتیکی