بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت های ایرانی بومادران تماشایی Achillea nobilis با استفاده از نشانگر مولکولی ISSR و صفات مورفولوژیکی

بومادران تماشایی (Achillea nobilis) یکی از گیاهان دارویی مهم و با خصوصیات درمانی مختلف است که در مناطق گسترده ای از ایران به طور خودرو رشد می کند. در این تحقیق، تنوع ژنتیکی ۳۳ جمعیت بومادران تماشایی موجود در بانک ژن موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور با استفاده از نشانگر ISSR ارزیابی شد. از هر جمعیت ۱۰ گیاه انتخاب شد و DNA آنها استخراج شد. در این مطالعه از ۱۲ آغازگر ISSR استفاده شد و شش آغازگر با میانگین چند شکلی ۸۸% برای بررسی تنوع و تمایز جمعیت ها به کار گرفته شد. آغازگرهای ۱۲P  و ۵P  به ترتیب با ۱۳ و ۱۱ نوار بیشترین تعداد و آغازگر ۷-۱ با ۷ نوار کمترین تعداد نوار را نشان دادند. شاخص های محتوای اطلاعات چندشکلی (PIC)، شاخص نشانگر (MI)، نسبت چندگانه موثر (EMR) و شاخص قدرت تفکیک (Rp) برای کلیه نشانگرها محاسبه شد که براین اساس، آغازگر۱۲ P به عنوان بهترین آغازگر برای بررسی تنوع ژنتیکی بومادران تماشایی شناخته شد. در تجزیه خوشه ای داده های مولکولی ارتباط نزدیکی بین توزیع جغرافیایی و تنوع ژنتیکی جمعیت های بومادران تماشایی مشاهده شد و جمعیت های جمع آوری شده از هر منطقه (شمال، مرکز و غرب کشور) در یک گروه مجزا قرار گرفتند. بررسی پارامترهای ژنتیکی نشان داد که بیشترین تنوع ژنی در میان جمعیت های شمال کشور وجود داشت. در تفکیک جمعیت های مورد بررسی براساس داده های مورفولوژیکی، مطابقت چندانی با توزیع جغرافیایی آنها مشاهده نشد. با توجه به اهداف تحقیق، می توان گفت که نشانگرهای ISSR  برای بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت های بومادران تماشایی کارآمد بوده و می توان در مطالعات آینده از این نشانگر برای تجزیه مجموعه ژرم پلاسم بومادران استفاده کرد. همچنین با توجه به خطر انقراض گونه های دارویی، اصلاحگران می توانند از تنوع ژنتیکی وسیع بین جمعیت های Achillea nobilis برای انجام تلاقی های هدفمند، به منظور پیشبرد برنامه های اصلاحی و راهبردهای حفاظتی این گونه گیاهی بهره برداری کنند.

کلیدواژه ها:

پارامترهای ژنتیکی ، Achillea nobilis ، توزیع جغرافیایی ، تجزیه خوشه ای