بررسی ساختار و تنوع ژنتیکی جمعیت های کاج چلغوزه (Pinus gerardiana ) افغانستان با استفاده از نشانگرهای مولکولی iPBS وSCoT

چکیدهسابقه و هدف: کاج چلغوزه در نواحی شرق و جنوب شرق افغانستان رشد می­کند و نقش مهمی در توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع روستایی دارد که در مجاورت جنگل­های چلغوزه زندگی می­کنند و از آن به عنوان سوخت، گیاه دارویی، مرتع، پناهگاه دام و آجیلی استفاده می­شود. در این مطالعه تنوع و ساختار ژنتیکی جمعیت­های این درخت با نشانگرهای SCoT و iPBS ارزیابی شد.مواد و روش ها: در مجموع ۳۹ ژنوتیپ کاج چلغوزه از مناطق مختلف در پنج استان افغانستان به نام های خوست، پکتیا، لغمان، کنر و نورستان جمع آوری شد. برای استخراج DNA ژنومی، از روش CTAB اصلاح شده استفاده گردید. تعداد ۶ آغازگر از هر نشانگر SCoT و iPBS برای این بررسی استفاده ­شد که به­ترتیب تعداد ۴۸ و ۵۵ نوار SCoT و iPBS تولید کردند. برای تجزیه وتحلیل داده ها و تعیین روابط ژنتیکی، تجزیه خوشه ای انجام شد.یافته ها: در این مطالعه از ۱۲ پرایمر SCoT و iPBS استفاده شد که منجر به تولید ۴۸ باند و ۵۵ باند برای نشانگرهای SCoT و iPBS شد. درصد چندشکلی به ترتیب ۸/۲۰ و ۱/۲۹ برای نشانگر SCoT و iPBS برآورد شد. میانگین کل PIC به ترتیب ۰۲۶/۰ و ۰۴۵/۰ برای نشانگر SCoT و iPBS تعیین گردید که نشان­دهنده تمایز بیشتر نشانگر iPBS نسبت به SCOT است. ضرایب شباهت ژنتیکی نشان­دهنده تنوع ژنتیکی کم بین­جمعیت­ها می­باشد. دندروگرام UPGMA مبتنی بر ضریب شباهت ژنتیکی نشان داد که در هر دو نشانگر ژنوتیپ­ها بر اساس منطقه جغرافیایی از یکدیگر تفکیک نشده­اند که می­تواند به دلیل ماهیت دگرگرده افشانی بالای این گونه و گستره پراکنش کم آن در این نواحی باشد. تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که درصد تنوع ژنتیکی درون­جمعیت­ها بیشتر از بین­جمعیت­ها است. تجزیه مدل بیزین STRUCTURE دو گروه (K=۲) برای نمونه­های مورد مطالعه کاج چلغوزه برآورد کرد که نشان­دهنده هم­آمیزی درون نمونه­ها می­باشد.نتیجه گیری: تفاوت کم بین پنج جمعیت­ مورد بررسی از نظر تنوع کل و سطوح تمایز جمعیتی با سازوکار رشدی گیاهان چندساله با عمر طولانی و پراکنش منطقه­ای مطابقت دارد. این نتایج می تواند به حفظ و پرورش این درخت مهم اقتصادی کمک کند.

کلیدواژه ها:

Afghanistan ، Chalghoza pine ، Genetic diversity ، SCoT ، iPBS