شناسایی کانون های فعال گردوغبار با روش های میدانی و دورسنجی به منظور تعیین سرعت آستانه فرسایش بادی (مطالعه موردی: شرق استان کرمان)

این پژوهش با هدف شناسایی کانون های گردوغبار و حساسیت خاک به بادبردگی در شرق استان کرمان با تلفیقی از روش های میدانی و سنجش از دور انجام شد. در مجموع ده محدوده در منطقه مورد مطالعه با مساحت ۳۰۰۷ کیلومترمربع بر مبنای دورسنجی و بررسی میدانی در زمستان ۱۳۹۹ شناسایی شد. مناطق مستعد تولید گردوغبار  منطقه و تعیین تناوب رخداد گردوغبار  در ۲۰ سال گذشته با شاخص عمق اپتیکی حاصل از سنجنده مودیس ترا و آکوا تعیین شد. برای بررسی میزان فرسایش پذیری خاک ها، سرعت آستانه فرسایش بادی و میزان بادبردگی در سه کلاس سرعت ۱۵، ۲۰ و ۲۵ متر بر ثانیه با ۱۷ نمونه خاک در تونل باد اندازه گیری شد. مقادیر قابلیت هدایت الکتریکی (EC) خاک نیز با ۲۲ نمونه در آزمایشگاه تعیین و بعد نقشه شوری خاک با روش کریجینگ تهیه شد. نتایج حاصل از شاخص پوشش گیاهی تعمیم یافت و رابطه خطی EC در محیط گوگل ارث انجین محاسبه و با نتایج کریجینگ مقایسه گردید که بیانگر شوری شدید کانون های مورد بررسی است (EC>۱۶). نتایج تحلیل بادهای فرساینده و رژیم باد غالب بر مبنای داده های پنج ایستگاه هواشناسی در منطقه نشان داد، ایستگاه های ریگان و نصرت آباد به ترتیب با ۵۶۱ و ۱۱۹۹ قابلیت حمل ماسه برحسب واحد برداری و بادهای با سرعت ۴۰ نات (۵۷/۲۰ متربرثانیه) جزو مناطق با انرژی باد زیاد دسته بندی می شوند. نتایج تعیین فرسایش پذیری خاک ها نشان داد، بخش های جنوبی دارای کمترین میزان سرعت آستانه فرسایش بادی (بین شش تا هشت متر بر ثانیه) هستند که جزو مناطق حساس به فرسایش بادی گروه بندی شدند و میزان تجمعی بادبردگی آنها در سه کلاس سرعت باد، ۶۰ کیلوگرم بر مترمربع در دقیقه است. با توجه به نتایج، مناطق مورد مطالعه از کانون های داخلی مهم گردوغبار  محسوب می شوند که نیازمند اقدامات مدیریتی برای کنترل کانون های برداشت است.

کلیدواژه ها:

تونل باد ، شاخص AOD ، شوری خاک ، گردوغبار ، گوگل ارث انجین