تحلیل نظام ستاره سازی سینما به مثابه دستاویزی برای نقد مدرنیزاسیون آمرانه پهلوی (مورد مطالعه: سینمای عباس شباویز)

در ساخته (۱۳۴۸) عباس شباویز، کاباره ­دار صاحب نفوذی به نام شاهین مجذوب استعداد خوانندگی دختری کولی به نام آتش می­ شود و می­ کوشد وی را به ستاره کاباره­ های خود تبدیل کند. بعد از آنکه تحت نظارت و حمایت شاهین، آتش به ستاره شناخته شده ­ای بدل می­شود، علیرغم مخالفت شاهین، دلباخته استاد موسیقی خود می ­شود. شاهین این بار از قدرت خود بهره می­ گیرد تا از ادامه فعالیت این زوج جلوگیری، و آن­ها را از صنعت سرگرمی طرد کند. پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر، با رجوع به آرای نظریه ­پردازانی همچون لورا مالوی و ماری ان دوان در رابطه با مفهوم ستاره زن، می­ کوشد نحوه بازنمایی فرایند برساخته شدن آتش به عنوان یک کالای محبوب در صنعت سرگرمی تحت نظارت شاهین را مورد مطالعه قرار دهد. سپس پژوهش، امکان اینکه بازنمایی سینمای شباویز از این سازوکار، استعاره ای انتقادی از مدرنیزاسیون آمرانه پهلوی، و استراتژی حکومت در جذب توده ها با وعده های جذاب مدرنیته و اعمال تغییرات بر او باشد را، در نظر می گیرد. ذیل این فرض، تغییر شکل و رفتار آتش تحت نظارت شاهین، به عنوان نمادی از تغییرات غیر اخلاقی، نمایشی و «معطوف به ظواهر» مدرنیزاسیون پهلوی، بررسی می شود. پژوهش نتیجه می گیرد که فیلم شباویز، با بهره ­گیری از تمهیدات سینمایی متناسب، در بازنمایی سازوکار نظام ستاره­سازی موفق بوده است، و فیلم، این سازوکار را استعاره ای از مدرنیزاسیون آمرانه در نظر می گرد و معطوف بودن پروژه مدرنیزاسیون به ظواهر جامعه را نقد می کند. از سوی دیگر پژوهش، ضرورت پژوهش­هایی مبتنی بر بازخوانی آثار سینمای ایران، مخصوصا آثار مهجور فیلم فارسی، با بهره­ گیری از آرای نظریه ­پردازان معاصر را خاطر نشان می­ سازد.

کلیدواژه ها:

ستاره سینما ، مدرنیزاسیون آمرانه ، توده ها ، صنعت سرگرمی