واکاوی سویه های نظریه ارتباطی یاکوبسن در پوسترهای فرهنگی معاصر ایران

ارتباط تصویری یکی از مهم ترین ابزارهای ارتباطی دنیای امروز است که در بستر آن پیام به وسیله تصاویر، نمادها، رنگ ها، اطلاعات و احساسات به دیگران منتقل می شود. این نوع ارتباطات از زمانی که انسان شروع به نقش پردازی کرده، وجود داشته و با پیشرفت فناوری و ابزارهای دیجیتال، امروزی، به یکی از اصلی ترین روش های ارتباطی تبدیل شده است. ارتباطات تصویری به دلیل قدرت بالایی که در جلب توجه و انتقال پیام دارد، در حوزه های مختلفی از تبلیغات و بازاریابی تا آموزش و ارتباطات سازمانی استفاده می شود. به همین دلیل ارتباطات بشری همواره از نظرگاه های مختلفی قابل بحث بوده است و رومن یاکوبسن به عنوان یکی از  نظریه پردازان حوزه ارتباطات با اصول شش گانه ای کنش های ارتباطی این حوزه را مشخص کرده است. در پژوهش حاضر که با هدف شناخت سویه های نظریه ارتباطی یاکوبسن در پوسترهای فرهنگی معاصر ایران به تحریر درآمده به پرسش، طراحان ایرانی با استفاده از عناصر ایرانی در بستر اصول شش گانه یاکوبسن چگونه با مخاطب خود ارتباط گرفته و تولید معنا کرده اند؟ پاسخ داده می شود. نتیجه این پژوهش با رویکردی کیفی بر پایه شواهد بصری و مدد جستن از منابع پایگاه های اطلاعاتی و نیز بهره گیری از گونه های تحلیل نشانه شناسانه به شیوه توصیفی و تحلیلی ارائه شده است. طراحان گرافیک ایرانی با انواع شیوه های ارتباطی با مخاطب خود ارتباط برقرار کرده و با رسانه گرافیک علاوه بر وفاداری به مفهوم اثر، هویت بومی منطقه‎ای و هویت خود (طراح)، را نیز را بازنمایی کرده و چارچوب شش گانه ای که یاکوبسن برای ارتباط بر شمرده، بسان سایر رسانه های ارتباطی و طراحان دیگر نقاط جهان، در آثارشان قابل شرح و بسط است. نتیجه نهایی آن که در ارتباطات انسانی، عناصر زبانی اعم از نوشتار و زبان تصویر، در فرهنگ های مختلف با توجه به بافت همان فرهنگ، قابلیت رمزگذاری و رمزگشایی دارد و درپوسترهای ایرانی هم کارکردهای ارتباطی یاکوبسن با رمزگانی از فرهنگ بصری ایرانی به ترتیب بیشترین تکرار، عناصری چون خط فارسی، کتاب آرایی ایرانی، فرش ایرانی، معماری و اساطیر ایرانی به تناسب موضوع با دلالت های صریح و ضمنی بازنمایی شده و بدینگونه علایق خود را از فرهنگ بصری ایرانی رخنمون کردند و به نظر می رسد در میان آثار بررسی شده و از میان عناصر شش گانه یاکوبسن، بیشرین اقبال به کارکرد هنری (تاکید بر روی پیام)، همدلی (تسهیل ارتباط)، ترغیبی (اقناعی)، فرازبانی (رمزنگاری)، عاطفی (بیان مکنونات فرستنده) و سپس ارجاعی (جهت گیری به سمت موضوع) بوده است.

کلیدواژه ها:

کلید واژه ها: طراحی گرافیک ایرانی ، پوستر ، نشانه شناسی ، نظریه ارتباطی رومن یاکوبسن