ارزیابی تعاریف گوناگون از معجزه

ارائه تعریفی قابل دفاع از معجزه، یکی از مسائل اساسی در الهیات ادیان و فلسفه دین تحلیلی بوده است. در این مقاله، با نگاهی به تعاریف فیلسوفان و الاهیدانان مسیحی و مسلمان، با تفکیک مقام تعریف معجزه از تبیین آن، با ارزیابی تعاریف گوناگون از معجزه با تکیه بر ملاک های نگاه واقع رایانه/ ناواقع گرایانه، تفکیک تعاریف حدی و رسمی، سادگی، سازگاری با معرفت های پس زمینه ای، نشان داده شده که اولا، تعاریف واقع گرایانه بر تعاریف ناواقع گرایانه ترجیح دارند و با نگاه مومنان سازگارند. ثانیا، اگرچه تعاریف حدی بر رسمی ترجیح دارند، ولی هیچ کدام تعریف حدی تامی از معجزه ارائه نکرده اند و در مجموع، میتوان گفت مولفه خرق عادت در تعاریف الاهیدان و فیلسوفان مسیحی و مسلمان، و نقض قوانین طبیعت در تعریف هیوم، تعریفی ناقص ارائه کرده اند که از این حیث، بر دیگر تعاریف ترجیح دارند. ثالثا، طبق ملاک سادگی، تعاریف تفاوت زیادی با همدیگر ندارند، زیرا هر یک از جنبه های گوناگون، از سادگی برخوردارند. رابعا، طبق ملاک سازگاری با معرفت های پس زمینه ای، تعریف هیوم با معرفت های پس زمینه ای در دوره معاصر سازگار است. بنابراین، اگرچه با تکیه ملاک های فوق، می توان تعریف هیوم را ترجیح داد، اما اشکال تعریف وی این است که هیچ گاه به قوانین طبیعت دسترسی نیست و تنها از راه نظریه های علمی می توان بدان ها دست یافت و نظریه های علمی هم همواره در حال تغییرند. بنابراین، بنظر می رسد نتوان تعریفی از معجزه ارائه داد که بتوان به مدد آن، به سرشت معجزه دست یافت و همان طور که قرآن توصیه کرده است، باید معجزات را به مثابه آیات و نشانه های خداوند نگریست.

کلیدواژه ها:

معجزه ، اشاعره ، معتزله ، امامیه ، الاهیدانان مسیحی