شمایل نگاری تصاویر نسخ خطی مکتب بغداد نمونه مطالعاتی ورقه و گلشاه

روش های مطالعه و تحلیل تصاویر در مطالعات هنر و تاریخ هنر اهمیت بسیاری دارند. شمایل نگاری به عنوان یک رویکرد غیر تاریخی، در تحلیل هایش تاکید خود را بر عناصر شکلی قرار می دهد که در مقابل عناصر محتوایی قرار می گیرند. شکل به عنوان نمود بیرونی یک اثر، مخاطب را به درک مفهوم یا معنی نهفته در آن راهنمایی می کند و دریچه ورود به محتوا است. نگارگری به عنوان عنصری تزئینی در بناها و نسخ خطی برای انتقال پیام های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی همواره از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. بعد از نفوذ سلجوقیان در دربار عباسیان شاهد تغییرات چشمگیری در شیوه کتاب آرایی رخ داد. نتیجه این نفوذ را می توان در به وجود آمدن تصاویر برخی از نسخه های عربی متاثر از آثار ایرانی و آسیای میانه در کتاب آرایی دوران عباسی نام برد. در این مقاله با بهره گیری از تصاویر نسخ خطی مکتب بغداد نمونه موردی رساله ورقه و گلشاه همراه با علم نشانه شناسی تحلیل می شود. پژوهش ابتدا به معرفی ویژگی مکتب بغداد پرداخته سپس با در نظر گرفتن نشانه شناسی نگارگری به این نتیجه دست می یابیم که بین تصویرگری عرب و ساسانی پیوندی وجود دارد که به گونه ای در شکل گیری آثار مکتب بغداد نقش بسزایی داشته است.

کلیدواژه ها:

شمایل نگاری ، نسخ خطی ، مکتب بغداد ، ورقه و گلشاه