نگاهی به علم زیج و زیج نویسی در ایران دوره اسلامی(درمحدوده قرن سوم تا نهم هجری قمری)

پژوهش حاضر تحت عنوان «نگاهی به علم زیج و زیج نویسی در ایران دوره اسلامی در محدوده قرن سوم تا نهم هجری قمری» در نظر داشته است، تا با روش تحلیل محتوا و استفاده از منابع معتبر و رسمی در حوزه زیج (نجوم)،سیر مطالعه زیج نویسی در ایران را در محدوده یاد شده بررسی کرده و از این طریق جایگاه دانشمندان ایرانی در ارتقاء و پیشرفت این دانش را به رویت خواننده برساند. آنچه از این جستجو به دست آمد عبارت از آن است که: در نجوم دوره اسلامی، زیج های گوناگونی تالیف شده اند که در بین آنها زیج «سنجری» به لحاظ ساختاری و برخی نوآوری ها اثری ارزشمند به حساب می آید. برخی از زیج ها مانند زیج خوارزمی (تالیف حدود ۲۳۰ ه. ق) که در سده های اولیه ی دوره ی اسلامی تالیف شده اند، بعدها مورد توجه اروپاییان قرار گرفته اند. از سوی دیگر برخی از آثار قرون پایانی مانند زیج «آلغ بیگ» (تالیف حدود ۸۴۰ ه.ق) نیز امروزه مورد توجه قرار گرفته اند. بی تردید پژوهش درباره ی آثاری از این دست، روند تحولی دانش نجوم و سطح دستاوردهای منجمان ایرانی و مسلمان را در قرون میانی آشکار می کند. افزون بر این با چنین پژوهش هایی سیر انتقال مطالب و تاثیر زیج ها بر یکدیگر در نجوم بهتر مشخص می شود.

کلیدواژه ها:

زیج ، زیج نویسی ، قرن سوم تا نهم ، الحاکمی کبیر ، سنجری ، ادوار الانوار ، صابی ایلخانی ، سند هند