مسائل حقوقی حفاظت و آرشیو دیجیتالی روزنامه ها در کتابخانه ها؛ مطالعه قوانین کپی رایت و کتابخانه های ملی منتخب

هدف: بررسی مسائل حقوقی حفاظت و آرشیو دیجیتالی روزنامه ها در کتابخانه های ملی ایران، استرالیا و کنگره آمریکا هدف پژوهش کنونی است.روش پژوهش: پژوهش پیش رو با رویکرد کیفی و تطبیقی و روش تحلیل اسنادی به مطالعه و تحلیل اسناد و قوانین مرتبط و کتابخانه های ملی منتخب از باب حقوقی و کپی رایت پیرامون حفاظت و آرشیو دیجیتالی روزنامه ها پرداخت. یافته ها: قانون حمایت حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان ایران ۱۳۴۸، پیش نویس لایحه مالکیت ادبی و هنری ایران، قانون کپی رایت استرالیا، قانون کپی رایت ایالات متحده و رهنمودهای یونسکو در خصوص حفاظت و آرشیو دیجیتالی بررسی و سپس پورتال کتابخانه های ملی منتخب ایران، استرالیا و کنگره آمریکا به همین منظور مطالعه و با استفاده از کدگذاری باز (کدگذاری اولیه، ثانویه و مقوله بندی) تحلیل نهایی ارائه شد. ۴۶ مقوله در ۱۳ طبقه مشترک با محوریت حفاظت و آرشیو دیجیتالی با تحلیل قوانین و تعداد ۳۵ مقوله در ۸ طبقه نیز با تحلیل پورتال کتابخانه های ملی منتخب در همین موضوع به دست آمد.نتیجه گیری: حفاظت از منابع مهم تاریخی در مراکز آرشیوی و کتابخانه ها، تعیین چارچوب قانونی کپی رایت، آرشیوسازی محتوای دیجیتالی تحت قانون، ذخیره سازی موقت و دائم، تهیه نسخه پشتیبان از منابع دیجیتال، انتشار مقالات روزنامه (در اثر استخدام)، تکثیر مقالات روزنامه ها با اهداف انتفاعی و غیرانتفاعی، حمایت قانون کپی رایت از مقالات روزنامه ها، مالکیت عمومی روزنامه ها و تکثیر روزنامه ها در ارتباط با حفاظت و آرشیوسازی دیجیتال با توجه به چارچوب های قانونی و کپی رایت می توانند در قوانین و در کتابخانه ملی ایران جهت حفاظت دیجیتالی از روزنامه ها بهره برداری شود. همچنین اجرای برنامه های حفاظت و آرشیو دیجیتالی در کتابخانه ها و مراکز آرشیوی نیازمند بهره گیری از استانداردها و مدل هایی مانند OAIS و توجه به فراداده های حقوقی است که بتواند حفاظت بلندمدت از محتوای دیجیتالی را ارائه کند.

کلیدواژه ها:

حفاظت دیجیتالی ، آرشیو دیجیتالی ، کپی رایت ، روزنامه ها ، کتابخانه های ملی منتخب