دانش سنتی استفاده از گیاهان دارویی به منظور کاهش قندخون در مناطق ییلاقی جنوب شرقی استان گلستان

گذشتگان برای رفع نیاز های خود از قبیل خوراک، پوشاک و مسکن ناچار به استفاده از تمام اجزای طبیعت به خصوص گیاهان می شدند که امروزه این تجارب دانش بومی نام گرفته است. یکی از این تجارب با ارزش، استفاده از گیاهان دارویی در درمان بیماری ها به شیوه ی سنتی است که اتنوفارماکولوژی نام دار د. هدف از این پژوهش شناخت گیاهان دارویی است که به طور سنتی در درمان بیماری دیابت در منطقه ی ییلاقی جنوب شرق استان گلستان کاربرد دارد. اطلاعات دانش بومی گیاهان دارویی مورد مطالعه منطقه ی شاه کوه سفلی استان گلستان از طریق مصاحبه ی حضوری به روش ساختار یافته، نیمه ساختار یافته و مشاهده مشارکتی گرد آوری شده و داده های اتنو فارماکولوژی آن بدست آمد. بیماری دیابت یکی از شایع ترین اختلال های غدد درون ریز است که سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون نفر را مبتلا می کند و هفتمین علت شناخته شده مرگ است که به واسطه زیاد شدن مقدار قند خون تولید می شود. به طور کلی ۴ گونه گیاه دارویی شامل زرشک کوهی(Berberis vulgaris)، کاسنی(Cichorium intybus)، تلخه(Acroptilon repens) و گیاه شنگی(Tragopogon Sp.) در منطقه ی شاه کوه سفلی استان گلستان مربوط به خانواده های Berberidaceae و Asteraceae در خصوص بهبود کاهش قند خون شناسایی گردید که از اندام های مختلف آن ها نظیر ریشه، ساقه و برگ به شیوه های جوشانده، دم کرده و غذا استفاده می گردد . همچنین این گیاهان علاوه بر کاهش قند خون دارای خواص دارویی دیگری نیز هستند. آگاه شدن افراد بومی از رویشگاه گیاهان، زمان رویش، تهیه خوراک و درمان بیماری ها به خصوص کاهش قندخون، نتیجه ی سال ها زندگی مردم محلی در منطقه شاه کوه سفلی است. از دلایل بیماری دیابت می توان عادات نادرست غذایی، زندگی صنعتی، ضعف سیستم ایمنی و چاقی را نام برد. در طب سنتی نقاط مختلف دنیا برای بیش از ۸۰۰ نوع گیاه اثرات ضد دیابتی قائل هستند. نتایج این تحقیق گویای آن است که دانش بومی افراد محلی نه تنها می تواند در جهت درمان و کنترل این بیماری به صورت سنتی استفاده شود بلکه ممکن است بتواند آغازگر راهی برای کشف داروهای جدید باشد.

کلیدواژه ها:

اتنو فارماکولوژی ، مشاهده مشارکتی ، روش نیمه ساختار یافته ، بیماری دیابت