کمی سازی برگشت پذیری زیرساخت های شهری و کاربرد آن در انتخاب راهکارهای مقاوم سازی لرزه ای (مطالعه موردی: ایستگاه ۱۵ خرداد متروی شیراز)

ارزیابی برگشت پذیری در برابر سوانح به عنوان یک ابزار تصمیم گیری می­تواند توسط مدیران بحران مورد توجه قرار گیرد. وارد کردن زمان احیا در روند تصمیم­گیری­های فاز آمادگی، باعث تفاوت رویکرد برگشت پذیری از دیگر رویکردهای تخمین خسارت و اثرهای وابسته به زمان آن ها میشود. فرایند احیا بعد از وقوع سوانح می تواند توسط توابع احیای ساده شده یا مدل­های اجتماعی- سازمانی پیچیده تخمین زده شود. نکته بارز، استفاده از رویکرد برگشت پذیری آن است که می­تواند به مدیران بحران دورنمایی از روند احیای شریان­های حیاتی بعد از سوانح، با توجه به عامل تعیین کننده زمان، بدهد تا امکانات موجود را بر اساس معیار برگشت پذیری تخصیص دهند. در حال حاضر، راهکارهای مقاوم­سازی شریان­های حیاتی، به خصوص ایستگاه های مترو، به وسیله معیارهای اقتصادی و فنی و با توجه به شرایط پروژه تعیین میشوند. در این تحلیل­ها، روند احیا و بازیابی عملکرد پس از سوانح در نظر گرفته نمیشود. در این مقاله، ابتدا مفهوم برگشت پذیری شریان­های حیاتی بعد از سوانح، ابعاد و روش­های تحلیل آن از یک سو و روش­های مقاوم­سازی ایستگاه ها و تونل­های مترو از سوی دیگر، بررسی شده است. در مرحله بعد، با توجه به الگوریتم پیشنهادی برای دستیابی به مقدار کمی برگشت­پذیری، ابتدا ایستگاه زیرزمینی ۱۵ خرداد واقع در متروی شیراز مدلسازی شده و جابجایی سازه در اثر بار زلزله در ۱۰ نقطه کنترل و برای ۱۱ زلزله با PGA های مختلف تحلیل شده است. سپس، با توجه به مقادیر به دست آمده، احتمال گسسته و تجمعی شکست سازه با توجه به پارامتر جابجایی، در مقایسه با معیار آستانه خرابی، به دست آمده است. از روی مقادیر احتمال شکست به دست آمده و نیز با در نظر داشتن تابع احیا می­توان عملکرد سیستم را ارزیابی کرد. در نهایت، با استفاده از روابط مربوط به ارزیابی کمی برگشت­پذیری ارائه شده، برگشت پذیری راهکارهای مختلف مقاوم­سازی محاسبه شده است و بر اساس آن اولویت بندی شده اند. روش پیشنهادی قابلیت تعمیم به کلیه شریان­های حیاتی را دارد.

کلیدواژه ها:

برگشت پذیری ، مقاوم سازی ، ایستگاه مترو ، توابع احیا ، زلزله