الگوی سازمان فضایی خانه های بومی خراسان (نمونه موردی: خانه های بومی روستای تاریخی ریاب گناباد)

مسکن روستایی که حدود یک سوم از جمعیت کل کشور را در خود جای داده است و دارای ویژگی های کالبدی است که تحت تاثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی در پاسخ به مجموعه نیازهای زیست بوم روستا شکل گرفته است. خانه های بومی هر منطقه بیانگر قرن ها تجربه در جانمایی فضاها، فرهنگ و ملاحظات اقلیمی می باشد و بی توجهی به این مسئله می تواند باعث از بین رفتن این نوع معماری و به فراموشی سپرده شدن معماری بومی شود. از این رو در این پژوهش به بررسی عناصر شکل دهنده و دلایل وجودی آن ها در خانه های بومی ریاب شهرستان گناباد استاد خراسان، مبتنی بر سه دسته فضای باز، بسته و نیمه باز/نیمه بسته و چگونگی ایجاد تنوع فضایی پرداخته شده است. هدف پژوهش حاضر شناخت ویژگی ها و گونه های فضایی و چگونگی شکل گیری خانه های این منطقه بر اساس ارزش های فرهنگی و الگوهای محیطی می باشد تا علاوه بر شناخت این الگوها برخی از ویژگی های این عناصر و دلایل وجودی آن ها، به جهت ارتقا هویت توسعه معماری منطقه تحلیل و بررسی گردد. روش انجام تحقیق در این پژوهش کیفی است بوده جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای و به صورت میدانی با برداشت نمونه ها صورت پذیرفته است. پس از جمع آوری این مدارک و یافته ها شش خانه بومی در ریاب انتخاب شد. و الگوهای این خانه ها استخراج و تحلیل و بررسی شد. در جمع بندی نهایی ضمن تبیین مولفه های معماری بومی در خانه های تاریخی ریاب به وجوه مشترک و تمایزات الگوهای استفاده شده در این خانه ها ذیل چهار حوزه معرفی شده پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

معماری بومی ، خانه ، معماری ایرانی ، استخراج الگو ، روستای ریا