بررسی پاسخ های مفسران شیعه به شبهه ناسازگاری آیه ۹۶ اعراف با برخورداری غیرمومنان از نعمت ها

براساس آیه ۹۶ سوره اعراف می توان رابطه ای معنادار میان ایمان و تقوا و برخورداری از برکت های آسمانی و زمینی برقرار دانست؛ اما وجود جوامعی از افراد مومن و باتقوا ولی محروم و افراد غیرمومن اما متنعم، با ظاهر آیه ناسازگار بوده و شبهه ایجاد کرده است. از بررسی تفسیرهای شیعی شش پاسخ به این شبهه قابل برداشت است که به دو بخش ایجابی و سلبی تقسیم می شوند. پاسخ های ایجابی مواردی مانند اختصاص آیه به زمان و مورد خاص، استدراجی بودن برخورداری غیرمومنان و تامل در معنای ایمان و تقوا و پاسخ های سلبی مواردی مانند انکار برخورداری غیرمومنان از برکات آسمانی و زمینی، انکار برخورداری غیرمومنان از برکات معنوی و انکار برخورداری کامل غیرمومنان از برکات را شامل می­ شود. هریک از این پاسخ ها به نوبه خود ارزشمند است و بخشی از شبهه را پاسخ می­ دهد؛ اما برای حل کامل و همه ­جانبه شبهه پاسخی جامع تر لازم است. ازاین رو با لحاظ کردن بخش هایی از پاسخ های یادشده و تامل در معنا و مصادیق برکات کوشیده شده پاسخی جدید ارائه شود. در این پاسخ، مراتب متعدد مقامات معنوی و معارف الهی از جمله برکات آسمانی معرفی شده و برای تقوا نیز معنایی گسترده و دارای مراتب مختلف در نظر گرفته شده است؛ چنان­که همه گناهان اعم از گناهان ذکرشده در متون دینی و غیر آن را دربر بگیرد. براین ­اساس، اگرچه غیرمومنان از برخی مراتب برکت های آسمانی محروم می شوند، از برخی مراتب برکت های زمینی بهره مندند و مومنان نیز اگرچه از برخی مراتب برکات زمینی محروم ­اند، از برکات آسمانی بهره ها می برند. پژوهش حاضر با روش توصیفی_ ­انتقادی سامان یافته است.

کلیدواژه ها:

ایمان ، تقوا ، برکات ، موانع نزول نعمت ، شرایط جغرافیایی دریافت برکت