بررسی اثر تغییرات کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی بر آلودگی آبخوان (مطالعه موردی: دشت لنجانات، اصفهان )

بررسی تغییرات کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی در برنامه ریزی و مدیریت پایدار منابع آب هر منطقه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دشت لنجانات در جنوب غربی اصفهان واقع شده و دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است. در سال های اخیر به دلیل خشکسالی های متوالی، مدیریت نامناسب منابع آب و بهره برداری بی رویه، استفاده از کود و سموم نامناسب، کاهش سطح زیر کشت، افزایش فعالیت های صنعتی و دفع نامناسب فاضلاب شهری و صنعتی با بحران کمی و کیفی آب زیرزمینی روبه رو شده است. در این مطالعه نقش تغییرات کمی و کیفی آب زیرزمینی بر آلودگی آبخوان دشت لنجانات مورد مطالعه قرار گرفت. تغییرات کمی آب زیرزمینی با بررسی تراز سطح ایستابی در دوره آماری ۱۳۷۰ تا ۱۳۹۵ به صورت نمودار و نقشه پهنه بندی مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج حاکی از افت سطح آب زیرزمینی به میزان ۲۴/۰ متر در سال است که از سال ۱۳۸۶ به بعد کاملا محسوس تر است. در پی کاهش کمی منابع مقدار هدایت الکتریکی در آب زیرزمینی ۴۲ درصد افزایش پیدا کرده است. به منظور بررسی کیفیت آب زیرزمینی از ۶۶ حلقه چاه و قنات نمونه برداری شد و پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و میکروبی در آنها آنالیز شد. سپس پتانسیل طبیعی آبخوان به آلودگی با مدل دراستیک تعیین شد و این مدل با داده های نیترات محدوده مطالعاتی کالیبره شد، تا حریم کیفی آبخوان مشخص شود. نتایج حریم کیفی آبخوان نشان داد ناحیه شمال، غرب و شرق حوضه دارای خطر آلودگی بالا است. همچنین تغییرات زمانی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی شامل کل جامدات محلول، سختی کل، SAR و مجموع آنیون ها و کاتیون ها در طی دوره آماری ۱۳۷۴ تا ۱۳۹۵ آنالیز شد که نتایج روند افزایشی این پارامترها را در آبخوان نشان داد. شاخص کیفیت آب زیرزمینی (IRWQIGC) در آبخوان لنجانات تعیین و پهنه بندی شد. میزان این شاخص در شمال حوضه نامطلوب است. ناحیه مرکزی محدوده مورد مطالعه به سمت شمال آن به دلیل توسعه بیشتر صنعتی، شهری و کشاورزی و نفوذ مستقیم پساب این کاربری ها به آبخوان همواره در معرض آلودگی است.

کلیدواژه ها:

کیفیت ، تغییرات کمی ، آبخوان ، آسیب پذیری