ارزیابی اثرات بزرگراه آسیایی تهران- مشهد بر جامعه پرندگان در پارک ملی گلستان

تاثیر شبکه های جاده ای در فواصل متفاوتی بر روی زیستگاه های مجاور امتداد داشته و زندگی پرندگان را در محیط های طبیعی متاثر می سازد. این مطالعه فواصل آستانه ای را که جاده ضمن عبور از میان پارک ملی گلستان می تواند الگوهای فراوانی پرندگان بومی را تغییر دهد، مشخص نمود. شاخص های تنوع گونه ای، تراکم و همباشی پرندگان با متغیرهای محیط زیستی، که به طور بالقوه در مقابل تخریب بشری حساس است، با استفاده از روش نمونه برداری مسافتی و روش رج بندی مورد مطالعه قرار گرفت. پرندگان و متغیرهای محیط زیستی به فاصله شعاعی ۲۵ متری از هر یک از ۱۸۰ نقطه نمونه برداری بررسی شد. برای تعیین تراکم پرندگان و همباشی جامعه پرندگان با متغیرهای محیط زیستی در فواصل مختلف از جاده، به ترتیب از نمونه برداری فاصله ای و تجزیه و تحلیل تطبیقی متعارف استفاده شد. نزدیکی به جاده، تنوع گونه ای و توزیع پرندگان را در منطقه مورد مطالعه تحت تاثیر قرار داد. بر روی هم، تاثیر جاده منفی بود هرچند فواصل آستانه ای تا جاده در میان گروه های مختلف پرندگان متفاوت بود. جامعه پرندگان متشکل از برخی گونه ها نظیر دارکوب ها، کمرکولی ها، توکاها، کبوتر جنگلی، الیکایی و دارخزک (گروه اول) حساس ترین گروه نسبت به مجاورت با جاده بودند. بعلاوه، بارزترین تاثیر جاده روی جامعه پرندگان در فاصله ۵۰۰ متری از حاشیه جاده به سمت مرکز جنگل اتقاق افتاد. گروه دوم، مشتمل بر چرخ ریسک ها، مقاومت بیشتری در مقابل آثار سوء مجاورت با جاده از خود نشان دادند. توصیه می شود تا از احداث جاده های جدید درون منطقه چندپاره شده این ناحیه ممانعت به عمل آید، چراکه با در نظر گرفتن فواصل ضربه گیر (۵۰۰ متر از حاشیه جاده) که بیشترین آثار چشمگیر را روی پرندگان دارد، وجود چنین جاده هایی تاثیرات منفی بیشتری روی پرندگان بومی (مثلا روی دارکوب ها برای گونه های چتر) خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

جاده ، پارک ملی گلستان ، پرندگان ، تنوع ، تراکم